مکتب رئالیسم

بسم الله الرحمن الرحیم

یکی از مواردی که امروزه در جامعه زرتشتی ایران وجود دارد عدم جواز ازدواج مسلمانان با زرتشتیان است چنانچه موبد کوروش نیکنام در اینباره میگوید:

در آراء فقهای شیعه با وجود اختلاف در این زمینه اما اکثریت غالب فقهای متأخر ازدواج موقت مرد مسلمان با زن اهل کتاب را مجاز شمرده اند. اهل کتاب در متن دین اسلام میشود یهودی، مسیحی، زرتشتی، صابئی یا هر گروه دیگری که بتوان گفت از اهل کتاب هستند چنانچه اگر به درس خارج رهبری پیرامون مقوله جهاد مراجعه کنید در بخشی از آن که راجع به اهل کتاب بودن صابئین بحث شده ایشان نتیجه گیری منطقی و کاملاً مبتنی بر متن دین را کرده و می‌گویند:

نتیجه: آیه اخیر و دیگر آیات، نشانگر آنست که "کتاب‏" در اصطلاح‏شناسی قرآنی، چیزی است که خداوند بر پیامبرانش فرو می‏فرستد تا مردم را به هدایت رهنمون سازد و در اختلافات ایشان، داوری کند و آنان را از تاریکیهای کفر، شرک و الحاد برهاند. از این رو، چرا "الکتاب‏" در آیه‏ی جزیه به همین معنا نباشد؟ چه دلیلی بر آنست که "الکتاب‏" در آیه‏ی جزیه در معنای اخص [مسیحیان، یهودیان و مجوسیان] به کار رفته است؟ (منبع: بنگرید به اینجا). 

گروه اندکی از فقها هم ازدواج دائم با کفار اهل کتاب را بدرستی جایز میدانند و در فقه اهل تسنن هم که غالباً ازدواج موقت وجود ندارد، فلذا آن دسته از فقهای ایشان که ازدواج با زنان اهل کتاب را حلال دانسته منظور ازدواج دائم است. اگر به این دو مقاله نگاهی بیاندازید:

الف)

حکم ازدواج با زنان اهل کتاب در قرآن کریم، علی عندلیبی و رضا عندلیبی (برگرفته از تقریرات درس خارج فقه علی عندلیبی)، نشریه قرآن، فقه و حقوق اسلامی، سال اول، شماره یکم، پاییز و زمستان 1393.

نتیجه

با توجه به بررسی تک تک آیات قرآنی که به گونه ای بر حرمت یا حلیت ازدواج با اهل کتاب دلالت داشتند، مشخص شد که از میان آیات حلیت فقط دلالت آیه پنجم سوره مائده بر جواز ازدواج با زنان اهل کتاب تام است. آیات حرمت نیز - فارغ از اشکالاتی که بر تک تک آیات وارد شد - عام اند. ... بی هیچ اشکالی حلیت ازدواج با اهل کتاب از قرآن کریم استفاده می شود.

ب)

باز پژوهی استدلال فقهای شیعه به آیات قرآن کریم در مورد حکم ازدواج با اهل کتاب، دکتر سید نصراله محبویی، نشریه فقه و اصول، سال چهل و نهم، شماره دوم، تابستان 1396.

نتیجه گیری

... میتوان نتیجه گرفت قول بجواز ازدواج با زنان اهل کتاب نظر قوی تر و صحیح است.

متوجه میشوید که بهیچ عنوان هیچ آیه ای از قرآن یا روایت معتبری که در تضاد با قرآن نباشد وجود خارجی ندارد که ازدواج دائم مرد مسلمان با اهل کتاب را نهی کرده باشد (اصلاً در فقه اهل تسنن که ازدواج موقت هم وجود خارجی ندارد که تازه بخواهیم ازدواج با اهل کتاب را در آن محدود کنیم، این محدودیت در ازدواج با زنان اهل کتاب از ابداعات باطلی است که هیچ مبنای قرآنی یا حتی روایی محکمی که منطبق بر آیه سوره مائده باشد ندارد). دلیل این هم که ازدواج زن مسلمان با مرد غیر مسلمان نهی شده این است که در آیه پنجم سوره مائده صرفاً عنوان شده زنان مسلمان پاکدامن و اهل کتاب پاکدامن بر مسلمانان حلال هستند از مردان غیر مسلمان سخنی گفته نشده است، گرچه در اینجا دیدگاه آیت الله صانعی را هم داریم که میان کافر و غیر مسلمان فرق میگذاشته (بنگرید به اینجا) و ازدواج موقت مرد مسلمان با غیر اهل کتاب را هم در صورت معاند نبودن جایز میدانسته اند:

(س 977) کار این جانب در حال حاضر بازرگانى خارجى است. به مقتضاى شغل، به کشورهاى خارجى مسافرت مى کنم و همواره در این سفرها نسبت به روابط متقابل با زنان خارجى ابهاماتى برایم وجود دارد. لطفاً در مورد ازدواج موقت با زنان غیرمسلمان، مرا راهنمایى فرمایید.

ج ـ ازدواج موقت با زنان اهل کتاب، بلکه با مطلق غیر مسلمانان غیر از معاندین آنها، در مواقع و شرایط خاصّى که به کانون خانوادگى و زندگى ازدواج دایم لطمه اى نزند، جایز است (منبع: بنگرید به اینجا).

بنابراین بر اساس دیدگاه برخی فقها همچون ایشان ازدواج موقت با زنان غیر اهل کتاب هم منعی ندارد (مشخصاً در حالت عادی مثل زمانی که فرد همسر یا فرزند مسلمانی ندارد یا... هیچ لطمه ای مطرح نیست). در فصل سوم (در موانع نکاح) قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران هم فقط ازدواج زن مسلمان با غیر مسلمان نهی شده و ازدواج دائم مرد مسلمان با زن اهل کتاب یا حتی غیر اهل کتاب نیز ممنوع نشده است:

ماده ۱۰۵۹ - نکاح مُسلِمه با غیرمُسلِم جایز نیست. (منبع: قانون مدنی + متن و اصلاحات، ۱۶ مهر ۱۴۰۲، خبرگزاری میزان (وابسته به مرکز رسانه قوه قضائیه)، کد خبر: ۴۷۳۸۲۱۰، بنگرید به اینجا)

بنابراین در اینجا بنظر میرسد زرتشتیان هنوز در تحجر و عقب ماندگی به سر میبرند، موبد کوروش نیکنام با وجود آنکه داعیه اصلاح طلبی در دین زرتشت را دارد تا جایی که حتی خواندن نماز و... را هم واجب ندانسته و به صراحت بیان میکند زرتشتی شدن، شدنی نیست و بودنی است (بنگرید به اینجا) اما هیچ اعتراضی حداقل من ندیدم نسبت به این مقوله مضحک بکند. توجه بفرمایید در قرن بیست و یک صرف اختلاف عقیده دختر و پسری، جامعه ای فرمان میدهد یا از دین ما بیرون بروید یا حق ازدواج ندارید در عین حال ادعای پیرو اشه و راستی و نیکی بودنشان هم گوش فلک را کر میکند!!.

برخی فقهای شیعه بخاطر عدم درک درست از قرآن متاسفانه نتوانسته تعارضی را که بین آیه ٢٩ سوره مائده و دیگر آیات قرآن بنظرشان میرسد حل کرده یا ازدواج با زن اهل کتاب را نهی کردند کلا یا ترجیح دادند بگویند ازدواج موقت صحیح است!! در حالیکه یک قرینه هم در قرآن در تایید این مقوله نیست و اگر به دو مقاله ای که قرار دادم نگاه کنید در صورت رفع این تعارض کذب دیگر هیچ دلیلی ندارد حصر ازدواج موقت را ایجاد کنیم بخصوص آنکه در آیه سوره مائده ازدواج با زن مسلمان و اهل کتاب کاملاً کنار هم آمده و در کلام الله هیچ تفاوتی بینشان بیان نشده است. این اولین بار نیست که مشخص میشود خیلی از فقهای امامیه نظرات شخصی شان را با نام دین بر مردم تحمیل میکردند [نه اینکه از عدالت ساقطشان کنم منظورم این است تحلیل شخصی و غلطی را عین متن دین دیده و بعنوان فتوا بر مردم تحمیل میشده است] (به موارد دیگری در این وبلاگ پیشتر پرداخته شده است). البته ایراد در این مبحث بطریق اولی به آن دسته از فقهای شیعه و سنی نیز برمیگردد که ازدواج مرد مسلمان با زن اهل کتاب را کلا حرام دانسته اند. البته در حال حاضر هم مرجع تقلیدی همچون آیت الله جناتی شاهرودی هستند که فتوا به حلیت ازدواج دائم با زنان اهل کتاب داده اند (بنگرید به فتوای 26 اُم در اینجا) و این نیست هیچ فقیه شیعه ای در این رابطه فتوایی نداشته باشد.

ممکن است بگویید خب قبول، اسلام چهارده قرن پیش تحجر زرتشتیت نوین را ندارد لکن چرا اجازه به ازدواج زن مسلمان با مرد اهل کتاب نداده است؟!، پاسخ واضح است، بنابر شرایط پیش فرضی که در اسلام برای ازدواج قرار داده شده است مردان سرپرستان اقتصادی و امنیتی زن خود هستند و وظیفه تأمین خوراک و پوشاک و مسکن و لوازم زندگی و هزینه های درمان و نیز امنیت ایشان را دارند، از آنطرف اذن خروج از منزل زنان و حق طلاق و... هم دست مردان می باشد. گرچه این شرایط بنابر خواست زن و شوهر قابل تغییر است لکن بر اساس مسئولیت های زن نیز که عمدتاً فرزند آوری و... هم بخشی از آن بوده در طول تاریخ تا همین امروز عمدتاً زنان بیشتر مسئولیت درون خانه را بر عهده داشتند تا بیرون و احتیاجشان به این سرپرستی اقتصادی و امنیتی محرز است، نتیجتاً سرپرست خانواده در حالت عادی عمدتاً مردان هستند تا زنان. حتی در آمریکا هم تا دهه هفتاد زن پس از ازدواج فامیل شوهر خود را اجباراً میگرفته که مشخصاً مرتبط با وظایف سنتی زن و شوهر در آن سرزمین غیر اسلامی و مقوله سرپرستی مرد در خانواده بوده است (بنگرید به اینجا)، در ایران البته کلا این تغییر فامیلی برای زن اختیاری است (بنگرید به اینجا).

بر این اساس ازدواج زن مسلمان با مرد اهل کتاب عملاً به تحت قیمومیت رفتن یک غیر مسلمان نسبت به یک مسلمان منجر میشده و مشخصاً در رعایت احکام دینی و عقیده آن زن میتوانسته تأثیر بسزایی بگذارد بخصوص اگر شوهر مایل به عدم بروز و ظهور دین همسرش باشد. در مواردی مثل خوردن مشروبات الکلی و... خب طبیعتاً زن نمیتوانسته به شوهر خود بگوید انجام نشود یا آوردن سگ در خانه و... ازین دست احکامی که میتوانند مشکل جدی برای رعایت احکام دینی توسط یک مسلمان ایجاد کنند؛ اما اگر شوهر مسلمان باشد با توجه به نقشی که بر عهده دارد دیگر این مسائل ولو همسرش غیر مسلمان باشد مطرح نیست و زن نمیتواند بدون اذن او مشروب به خانه بیاورد یا سگ یا... . 

مقوله مهم بعدی تربیت فرزندان است، سرپرستی فرزند در دین اسلام بر عهده مرد هست و اینجا این فرزندان با تربیتی غیر اسلامی مشخصاً تربیت میشدند. در طول تاریخ هم سرپرستی فرزندان با مرد بوده است. مقوله سرپرستی در اسلام نیز قابل واگذاری به زن هست لکن بحت بر سر کلیت حکم هست نه موارد استثناء. 

اینکه بگویید خب ممکن بوده آن مرد اخلاق و رفتارش بگونه ای باشد که این اتفاق نیافتد یا نمیدانم آن زن نفقه خودش را بتواند پرداخت کند و احتیاج به سرپرستی اقتصادی مردی نداشته باشد و... باید توجه داشته باشید اینها جز استثنائات بشدت نادر در گذشته و درصد کم در زمان حال هستند، پس موجه ترین حکم در حالت کلی که بر اکثریت موارد صدق کند این است که زن به این سرپرستی اقتصادی و امنیتی نیازمند و سرپرستی فرزندان هم عموما بر عهده مرد بوده است. نتیجتاً این مقوله میتوانسته تأثیر بسزایی در صورت غیر مسلمان بودن مرد و مسلمان بودن زن داشته باشد که مطلوب نیست برای یک مسلمان.