مکتب رئالیسم

بسم الله الرحمن الرحیم

ابتدا سخنان سردار سلامی فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را میخوانیم:

سلامی تصریح کرد: اول آمریکایی ها خیلی تهدید کردند که تهدیدات متنوعی بودند و ما برای واکنش های بعدی کاملا آماده بودیم و تا غروب چهارشنبه که رئیس جمهور آمریکا با آن اعلام کوتاه عقب نشینی آشکار خود را اظهار داشت و وقتی پشت به دوربین ها حرکت کرد، من احساس کردم آمریکا تمام  شده است، فرمانده هوافضای ما کاملا در صحنه در حال جنگ بود. ما همه تا آن زمان در حال جنگ بودیم. این نیست که ساکت بنشینیم. باید در دریا تمامی توانمندی های خود را آماده می‌کردیم که همه آماده بودند و مدام این توانمندی ها را در معرض یک اقدام جدید قرار می دادیم. ما حتی برای کار زمینی آماده شده بودیم و همه چیز آماده بود.

وی افزود: آن شب همه هواپیماها، بالگردها و پهپادهای آمریکایی از منطقه خلیج فارس تا شمال عراق همه روی آسمان بودند و ما همه آماده برای پاسخ به تهدید حداقل ۵۲ نقطه بودیم. شرایط آن شب کاملا شرایط جنگی بود. آن شب قسم می خورم که هیچ کس نخوابید تا این ماجرا اتفاق افتاد. من واقعا عرض می کنم ما درعین حال که یک پیروزی بزرگ به دست آورده بودیم، حتی قبل از آنکه متوجه بشویم احتمالا موشک ما به هواپیما اصابت کرده است، سقوط هواپیما به خودی خود ما را تلخ کام کرده بود.

سلامی گفت: این ماجرا به این شکل بود. ما در بالاترین حد آماده باش بودیم، چون تهدید متقابل ما هوایی و موشکی بود. پدافندها در این زمینه قلب این عکس العمل را نشان می دادند. آنها بودند که باید این جنگ را اداره می کردند. سامانه های جدیدی را در منطقه گسترش داده بودیم تا از منافع این ملت دفاع کنیم. اجازه ندهیم که آتش های دشمن بر سر مردمان ما یا بر روی منافع آنها ببارد و نباید اجازه می دادیم که دشمن به این سرزمین تعرض کند. همه آماده بودند و در میان این غوغا، گاهی خبرهای متفاوتی هم می رسید. مثلا سامانه های ما خبر پرواز تعدادی کروز را داده بودند و این بچه های ما که کنار سامانه بودند، همه خود را برای انهدام موشک ها و یا هواپیماهای دشمن آماده کرده بودند.

فرمانده کل سپاه ادامه داد: چون موشک کروز به لحاظ سرعت، اساسا به مانند یک هواپیمای بدون سرنشین بزرگ بده و با همان مختصات هواپیماهای با سرنشین است که تنها خلبان ندارد. کروزها در ارتفاع پایین حرکت می‌کنند و هواپیماها نیز در هنگام اوج گرفتن در ارتفاع پایین هستند. برادر ما در بالاترین حد آمادگی قرار داشت، خبر پرواز کروزها نیز به ایشان داده شده بود و برای لحظاتی ارتباطش با اس او سی قطع شده بود. با همان تصور وقتی این هواپیما پرواز می کرد، روی صفحه رادار او به یقین رسیده بود که این یک تهدید است.

وی افزود: او به این یقین رسیده بود که خطر جدی است و موقعیت پرواز هواپیما نسبت به این سامانه به گونه ای بود که این هدف نزدیک شونده تلقی می شد. معمولا وقتی هواپیماها هم راستا با سامانه ها و رادارها قرار می گیرند، سطوح مقطع راداری آنها کوچک می شود. اگر عمود بر مسیر رادار قرار بگیرند، به دلیل اینکه بدنه هواپیما در معرض امواج قرار می‌گیرد، بزرگتر نشان داده می شود، به این معنی که قابلیت تفکیک بیشتر است. این فضا، فضای جنگی است. به این فرد هم خبر رسیده است و او با محاسبه این مطلب که این شی یک کروز است، اقدام به شلیک می کند. خود او هم تصور می کند که یک کروز را منهدم کرده است. برادران ما از همزمانی شلیک و سقوط هواپیما مشکوک شده بودند و من این را به شما عرض کنم که خدا گواه است ما خومان منشا ایجاد این فرضیه شدیم.

خبر گذاری مهر، دی ماه 1398

آنچه که سردار بیان میکند در نهایت یک «اشتباه» در نظر گرفته میشود، لکن آیا حقیقت همین است؟ ببینیم قراین «شکست» چه چیزهایی هستند:

توییت ترامپ و شماره پرواز هواپیمای اوکراینی:

تصویر فوق توییت ترامپ پس از ترور شهید سپهبد سلیمانی بود که ترجمه آن چنین است:

52 سایت ایرانی در تیررس هستند، برخی از آنها اهمیت بسیار بالا و مهمی برای ایران و فرهنگ ایرانی دارند و به آن اهداف و به خود ایران بسیار سریع و به طور سنگین ضربه زده خواهد شد. ایالات متحده بیش از این هیچ تهدیدی را نمی‌پذیرد.

وبسایت خبری اسپونتینک افغانستان، 01/2020

وجود عدد 52 در توییت ترامپ را برخی تمثیلی از 52 گروگان آمریکایی در طول 444 روز تحقیر آمریکا در پی اشغال سفارت آمریکا در آبان 1358 دانسته اند لکن عده ای گفتاری متفاوت دارند و بحث پیچیده تر میشود:

حسن روحانی در پاسخ به توئیت ترامپ میگوید:

آن هایی که به عدد 52 اشاره می کنند بهتر است به عدد 290 هم فکر کنند، هیچ وقت ملت بزرگ ایران را تهدید نکنید، IR655

توییت روحانی در 6 دی 98

اما این توییت حسن روحانی چه بود و چه معنی داشت؟ کریمی قدوسی نماینده مردم مشهد در مجلس دهم گفت:

جواد کریمی قدوسی نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی در نشست علنی امروز (سه شنبه) پارلمان در تذکر شفاهی خطاب به رئیس جمهور، گفت: جناب آقای روحانی در روزهای پرالتهاب و نگرانی آمریکا که در انتظار انتقام و سردرگمی و واکنش پس از آن به خود می پیچیدند، در پاسخ به تهدید رئیس جمهور آمریکا جمله ای مبهم و راز آمیز را در توئیتر خود منتشر کرد.

وی افزود: آقای روحانی در تاریخ 6 دی ماه در توئیتر خود می نویسد «آن هایی که به عدد 52 اشاره می کنند بهتر است به عدد 290 هم فکر کنند، هیچ وقت ملت بزرگ ایران را تهدید نکنید، IR655» این شماره پروازی است [پرواز ایران - امارات] که در پایان جنگ توسط آمریکایی ها مورد اصابت قرار گرفت و 290 نفر را به شهادت رساند.

نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی همچنین تصریح کرد: چه ارتباطی بین تهدید ترامپ به تلافی و سقوط هواپیمای مسافربری و توئیت حسن روحانی و واکنش شدید و فشار افکار عمومی از روی آمریکا به سمت داخل ایران است اگر توئیت مربوط به ایشان نیست تکذیب کنند در این صورت آیا نباید نگران نفوذ بود؟ آیا درگیر جنگ امنیتی در داخل ایران نیستیم.

کریمی قدوسی یادآور شد: آیا وقت آن نرسیده که دستگاه های امنیتی با عوامل نفوذ سازمان یافته 40 ساله درون انقلاب که سال ها خیانت، ترور، وطن فروشی و فرصت سازی برای بیگانگان را رقم زدند برخورد کنند، خیانت و نفوذ و همکاری با دشمن و پیاده سازی اهداف بیگانه از سوی بعضی در داخل این روزها شده اظهر الشمس.

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دهم گفت: امام خمینی فرمودند «آمریکا از شوروی بدتر است، شوروی از آمریکا بدتر است و انگلیس از هر دو آن ها بدتر است»، رهبر معظم انقلاب نیز در رابطه با انگلیس نظر دادند این رابطه تا حد صفر تنزل پیدا کند. در مجلس گذشته نیز تاکید کردیم رابطه با انگلیس در حد کاردار باشد اما در این دولت روابط ارتقاء پیدا کرد، به زودی دولت باید فرزند روباه خبیث را از ایران اخراج کند در غیر این صورت ملت اقدام می کنند.

خبر گذاری فارس، دی ماه 98

وبسایت خبری تحلیلی شعار سال به نقل از کانال تلگرامی بیداری ملت در مرداد 1399 در رابطه با این عدد 52 میگوید:

تروریست های آمریکایی سپهبدقاسم سلیمانی و یارانش را در فرودگاه بغداد بشهادت میرسانند. ایران تصمیم به انتقام سخت میگیرد. ترامپ تهدید میکند که ۵۲ نقطه از ایران را هدف قرار میدهد . حسن روحانی در جواب تهدید ترامپ سخنی بی ربط از هواپیمای مسافربری ایران که در سال ۶۷ توسط آمریکاییها ساقط شد به میان می آورد. شامگاه بعد از این توییت هواپیمای مسافربری اوکراینی در خطایی عجیب که حکایت از جنگ الکترونیک دشمنان دارد توسط پدافند خودی هدف قرار میگیرد . شماره این پرواز عدد ۷۵۲ بود. چند روز بعد قانونی در مجالس آمریکا به تصویب میرسد برای حمایت از آشوب و اغتشاش در ایران که شماره این قانون عدد ۷۵۲ بود . ایران تصمیم به ضربت متقابل برای گرفتن انتقام سپهبد قاسم سلیمانی میگیرد . دو روز بعد آمریکایی ها با دو جنگنده دوباره سراغ یک هواپیمای مسافربری ایران بر فراز آسمان سوریه می آیند...شماره این پرواز عدد ۱۱۵۲ بود... چه رمز و راز مشترکی بین تهدید ترامپ برای مهار ایران و دادن گرای هواپیمای مسافربری در مقابل این تهدید و عدد ۵۲ وجود دارد؟شبکه جهانی صهیونیسم و شیاطین آمریکایی در برنامه های خود بطرز عجیب و آشکاری از نمادها و رموز جلب توجه کننده استفاده میکنند..... شاید لازم باشد بار دیگر پروند هواپیمای مسافربری ایران که در دهه ۶۰ توسط تروریستهای آمریکایی هدف قرار گرفت مورد بررسی قرار بگیرد . حسن عباسی افشاگری های عجیبی از سفر یک مقام نام آشنای ایرانی در آن زمان به فرانسه دارد...

و اما بیایید موارد را بررسی کنیم:

1: 52 نقطه از ایران: صحیح است که ذکرش گذشت.

2: سخن بی ربط حسن روحانی: توجه داشته باشید که سخن روحانی قبل از حمله سپاه به پایگاه عین الأسد صورت گرفته بود. سخن وی نیز بی ربط نبود. ترامپ بخاطر 52 گروگان آمریکایی گفته بود 52 نقطه از ایران را میزند و روحانی هم بخاطر 290 مسافر پرواز ایرباسی که آمریکا زده بود میگوید 290 نقطه از آمریکا را میزنیم (بنگرید به اینجا). در حقیقت روحانی با ادبیاتی مشابه ترامپ پاسخ داده بود و بی ربط یا مقوله ای مرتبط با خیانت و... نبوده.

3: قانون تصویب شده در آمریکا به شماره 752: سند معتبری ندارد و ما نتوانستیم سندش را پیدا کنیم.

4: شماره پرواز 1152: ما سندش را نتوانستیم پیدا کنیم.

و اما قسمت دیگری که آنرا بولد کرده بودیم «جنگ الکترونیک» بود، ادعای منتسب به سپهبد محمود منصور [از افسران ارشد اطلاعاتی مصر] است که وی در آن میگوید:

همانگونه که گفته شد، پس از اعلام خبر ساقط شدن هواپیمای اوکراینی در نزدیکی تهران و برعهده گرفتن مسئولیت آن از سوی سپاه، اظهاراتی به محمود منصور درباره این حادثه نسبت داده شده که "مشرق" صرفا متن این اظهارات را منتشر و تاکید می کند، انتشار این اظهارات صرفا یک ادعا است و مورد تایید هیچ نهاد و ارگان رسمی قرار نگرفته است.

گفتنی است با انتشار این خبر ابتدا برخی رسانه ها، منکر همچین شخصی شدند و سپس به تکذیب اصل خبر پرداختند؛ که با توجه به هویت حقیقی این شخص و انعکاس رسانه ای اصل خبر درست است.

سپهبد محمود منصور با این عنوان که «ایرانی ها چاره ای جز شلیک نداشتند»، مدعی می شود:

«پنتاگون برای مختل کردن سیستم های راداری ایران و حمله به اهدافی در خاک این کشور از طریق حملات موشکی یا بمباران هوایی دو فروند هواپیمای آواکس (سیستم پیش اخطار و کنترل هوایی/ رادارهای سه بعدی پرنده) را از پایگاه هایش در خاک عربستان سعودی و ترکیه به پرواز درمی آورد که بخشی از پوشش مورد نظر آمریکایی ها را ایجاد می کنند، اما همچنان نقاط مرکزی ایران برای آمریکایی ها نقطه کور محسوب می شدند و در پوشش کامل قرار نداشتند».

«لذا آمریکایی ‌ها سناریوی بوئینگ به ظاهر مسافربری، اما در واقع بوئینگِ آواکس را پیاده سازی کردند که برای عملیات‌ های ویژه به شکل مسافربری طراحی شده بود. آنها این هواپیما را در اختیار اوکراین به عنوان هم ‌پیمان خود قرار دادند، تا اوکراینی ها کامل کننده پازل نقشه سیستم راداری ایران و شناسایی کننده آخرین تغییرات سیستم‌ های پدافندی ایران باشند و با این هدف هواپیمای اوکراینی وارد آسمان ایران شد».

«در عمل ماموریت با موفقیت انجام شد و هواپیما پس از ارسال اطلاعات و یافته ‌های خود در فرودگاه امام خمینی بر زمین نشست. اما این پایان ماجرا نبود. چون سیستمی‌های سایبری سپاه متوجه انتشار و ارسال سیگنال‌ هایی غیر معمول از هواپیمای بوئینگ اوکراینی شده بودند. لذا بلافاصله خدمه پرواز و عوامل فنی قرنطیه و هواپیما وارسی می‌ شود. بازرسی ها حتی به موتور هواپیما و باز و بررسی کردن آن می رسد، اما هیچ مورد مشکوکی یافت نشد و این علت تاخیر چند ساعته هواپیمای اکراینی بود که دلیل آن نقص فنی اعلام شد».

«علی رغم به نتیجه نرسیدن بازرسی ها، ایران اصرار بر عدم پرواز هواپیمای اکراینی داشت. ایرلاین اوکراین که از موضوع مطلع می شود، تهران را تهدید می ‌کند که در صورت عدم صدور اجازه پرواز، سیستم فرودگاهی ایران را وادار به پرداخت غرامت به ازای هر ساعت تاخیر در پرواز هواپیمای اوکراینی خواهد کرد که به ظاهر غرامت هر یک ساعت عدم صدور مجوز پرواز چند ده هزار دلار است».

«این تهدید ایرانی‌ ها را که همچنان به هواپیما مشکوک بودند، تسلیم می کند. این سوء ظن ها پدافند سپاه را وادار می کند، جهت خنثی‌ کردن عملیات شناسایی احتمالی، نقشه استقرار سامانه ‌های پدافندی را در حلقه (رینگ) آخر بار دیگر تغییر ‌دهد. بوئینگ اکراینی مسافرگیری کرده و پس از تیک آف برای شناسایی و اطلاع از آخرین تغییر و تحولات و وضعیت سامانه‌ های پدافندی اطراف تهران، رادار مرکزی (سه بعدی) خود را روشن می ‌کند».

«بالطبع به‌ محض ارسال پیام ها و دریافت از سوی پایگاه‌ های آمریکایی، عملیات انتقام جویانه و مقابله بمثل آمریکاییها آغاز می‌ شد که شامل شلیک ده ها موشک کروز از دورترین نقاط در منطقه به سمت اهداف مورد نظر در ایران، به ویژه تهران بود و این موضوعی بود که سپاه به آن پی برد و به همین دلیل گفته شد که پیام های هشداری درباره شلیک موشک های کروز به پدافند هوایی سپاه رسیده بود. حالا سپاه مطمئن شده بود، هواپیمای اوکراینی، یک هواپیمایی شناسایی است که درحال جاسوسی برای آمریکایی هاست و ادامه پرواز آن در آسمان ایران به معنای دادن گرای دقیق از اهداف به آمریکایی هاست».

«آنجا که سردار حاجی‌ زاده می گوید که اپراتور فقط ۱۰ ثانیه فرصت داشته تا تصمیم گیری کند، بزند یا نزند، در واقع منظور اصلی از این گفته این بوده که اپراتور ۱۰ ثانیه فرصت داشته تا تصمیم بگیرد، یک هواپیمای فوق مدرن جاسوسی را هدف بگیرد که ۱۷۰ انسانِ بی ‌گناه را برای تضمین موفقیت عملیاتش به گروگان گرفته بود، یا اینکه اجازه دهد، ده‌ ها شاید هم صدها موشک کروزِ آمریکایی در مرحله اول نقاط شناسایی شده را هدف بگیرند و طبیعتا یکی از این نقاط سامانه ‌های پدافندی و زیرساخت‌ های حیاتی است که با از نابود شدن آنها راه را بر موج دوم حملات آمریکایی ها در دو قالب حملات موشکی با موشک های کروز و حملات جنگنده های بمب افکن باز می کند و آن اپراتور با تصمیم درست خود کشوری را از نابودی نجات داد».

اگرچه این اظهارات منتسب به سپهبد محمود منصور ادعایی بیش نیست، اما بسیاری از منابع متخصص در امر پدافند هوایی و جنگ سایبری این ادعاها را دور از انتظار ندانسته و دستکم قابل بررسی می‌دانند.

وبسایت خبری تحلیلی مشرق نیوز، دی ماه 1398

از آنجایی که انتساب ادعای فوق به محمود منصور سندیت قطعی ندارد بنابراین آنرا بعنوان یک احتمال در نظر می گیریم.

سردار نقدی معاون هماهنگ کننده سپاه پاسداران در این رابطه میگوید:

نقدی در پاسخ به این سؤال که «سطح دسترسی خبرنگاران و افکار عمومی به اطلاعات در خصوص مسائلی از جمله هواپیمای اوکراینی خیلی پائین بود و اغنای مناسبی صورت نگرفت و سپاه کارکشته عمل نکرد» یادآور شد: کارکشته‌ای که می‌گویند معنی‌اش این است که قرائن بسیاری وجود داشته که ما می‌توانستیم خودمان را به آن آویزان کنیم و بگوئیم اشتباهی انجام نشده و دشمن جنگ الکترونیک کرده، رسانه‌هایی که روش دشمن را در لاپوشانی‌ها و در کلاهبرداری و عواف‌فریبی‌ها می‌بینند انتظار دارند که ما هم همان‌طور عمل کنیم در حالیکه ما با مردم‌مان صادقیم اشتباه کردیم می‌گوئیم اشتباه کردیم، انتقاد می‌کنند که چرا شما از آن روش‌ها استفاده نکردید؟ فلان قرائن می‌توانست مستمسک قرار بگیرد که این قضیه را منکر شوید، در حالیکه ما با مردم‌مان صادقیم و قرار نیست که از روش‌های دشمن استفاده کنیم، مردم هم قدر این صداقت را می‌دانند و به هین دلیل اعتماد دارند، ما هم دنبال عوام‌فریبی نیستیم که یک شگرد رسانه‌ای پیدا کنیم و مسئله را بپوشانیم، مردم برای ما غریبه نیستند.

وبسایت خبری تحلیلی مشرق نیوز، مهرماه 1399 به نقل از برنامه بدون توقف محصول شبکه سوم صدا و سیما

سردار نقدی وجود قراین را تأیید کرد لکن اینرا نیز بیان کرد که مسئله یک اشتباه بوده و قراین اگرچه وجود دارند لکن دلیل جنگ الکترونیک مربوط به سقوط هواپیما نمیتوانند باشند. در همین رابطه اما سردار پورشاسب معاون قرارگاه خاتم الأنبیا نظر دیگری داشته و در اینجا احتمال وجود جنگ الکترونیک را برای این مسئله محتمل میخواند. سردار پورشاسب به دو واقعه سقوط هواپیمای روسی در ترکیه و تهدید هواپیمای مسافربری ماهان ایران در آسمان سوریه اشاره میکند که ما سند قطعی نتوانستیم پیدا کنیم دال بر اینکه این دو مورد حاصل جنگ الکترونیک بوده است.

از جمله دلایلی که برای وجود جنگ الکترونیک بیان میشود ویدیوی گرفته شده از این سانحه آنهم در هنگام وقوع آن در آسمان است، نیویورک تایمز کلیپ مذکور را منتشر کرده و آنرا تأیید نیز میکند: اینجا.

با توجه به تأیید قطعی این ویدیو و نیز اینکه دو موشک به هواپیما شلیک شده و فرد بعد از دیدن موشک اول از موشک دوم فیلمبرداری کرده نتیجتاً این ویدیو دال بر جنگ الکترونیک نبوده و میتواند تصادفاً فیلمبرداری انجام شده باشد.

در نتیجه باید اذعان کنیم که جدای از وجود اختلاف بین فرماندهان رده بالای نظامی کشور درباره وقوع یا عدم وقوع جنگ الکترونیک و شکست سپاه در اینباره، لکن از آنجایی که همواره تأکید سپاه و برخی دیگر از مقامات بر روی گرفتن انتقام سپهبد سلیمانی بوده و هیچ اشاره ای به گرفتن انتقام جان باختگان هواپیمای اوکراینی نمیشود فلذا میتوان اینگونه برداشت کرد که چه سپاه پاسداران و چه ارتش و چه مقامات دیگر که در اینباره سخن گفته اند، شکست در جنگ الکترونیک را قبول نداشته و اظهارات سردار پورشاسب صرفاً نظر شخصی وی بوده است.

سخن ما در اینباره اما از آنجا که باید بر پایه مکتب رئالیسم باشد لکن نمیتوانیم فعلاً در اینباره بگوییم واقعیت چیست البته اظهارات سرلشکر سلامی و سردار نقدی صحیح تر می نماید لکن قطعیتی را در اینباره نمیتوان بیان کرد، همچنین باید در نظر داشت که غرب هیچگاه به پیروزی خود در جنگ الکترونیک در این واقعه اشاره ای نکرده است و حتی پس از اتفاق افتادن این سانحه باز غرب بلافاصله نگفت که موشک سپاه عامل اینکار بوده است بلکه پس از مدتی این ادعاها مطرح شد اگرچه مقامات آمریکایی زودتر ادعای ساقط شدن با موشک را مطرح کردند لکن آنهاهم دلیل خود را نه جنگ الکترونیک بلکه موارد دیگری برگرفته از رصدهای ماهواره ای و ... اعلام کردند که از سخنان آنها هم تنها میتوان اشتباه سامانه پدافندی را برداشت کرد؛ دو قرینه ای که ما را به سمت جنگ الکترونیک در این سانحه میبرد یکی عدد 52 است و دیگری توییت حسن بیک، و مؤید آنها هم اصل وجود جنگ الکترونیک است که بر کسی پوشیده نیست.

....................

اضافه مدیر وبلاگ در هجدهم دی ماه نود و نه:

بر مبنای بیانیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مسلم است که چیزی با عنوان جنگ الکترونیک در این واقعه وجود نداشته است. بنابراین خطای انسانی تنها گزینه در دسترس خواهد بود. البته در چگونگی وقوع این خطای انسانی [سهوی یا عمدی و یا هردو] و کیفیت عوامل دخیل ابهام شدیدی وجود دارد که باید مسئولین آنرا رفع کنند.

بیانیه دادستان سازمان قضایی نیروهای مسلح استان تهران کاملا ابعاد این واقعه را روشن میکند:

بررسی‌های ۷ گروه کارشناسی نظامی و سازمان هواپیمایی کشوری درباره فرضیه‌های مختلف در خصوص علل وقوع سانحه پایان یافت. بخشی از این احتمالات ناظر بر عملکرد هواپیما، خلبان و کروی پروازی بود و بخشی دیگر به مسائلی مانند خرابکاری، فریب دشمن، تأثیر سایبر الکترونیک و جنگ الکترونیک بر هواپیما و سامانه‌های پدافندی همچنین عملیات لیزری و انفجار در داخل هواپیما اختصاص داشت. 

۷ گروه کارشناسی در حوزه سامانه تور ام یک، مراقبت پرواز، پدافند هوایی، جنگال و سایبر الکترونیک، مواد منفجره و محترقه و مسائل امنیتی به تحقیق در ابعاد مختلف پرداختند و بخشی از بررسی‌های فنی نیز در سازمان هواپیمایی کشوری حول محور عملکرد هواپیما و کروی پروازی، مراکز کنترل هوایی، شناسایی اشکالات و ضعف‌های احتمالی و پیشگیری از سوانح انجام شد.

این سانحه با حضور ۴۰ متخصص با انجام دو پرواز و رعایت کلیه مختصات پرواز سانحه دیده، شبیه سازی شد که در نوع خود در بررسی سوانح هوایی منحصر به فرد بود و اطلاعات جعبه‌های سیاه نیز در آزمایشگاه BEA پاریس با حضور بازپرس پرونده و نمایندگان تمامی کشورهای ذی ربط به طور شفاف با رعایت استانداردهای بین‌المللی پیاده‌سازی شد.

تحقیق گسترده از مطلعان و متهمان در سطوح گوناگون لشکری و کشوری، معاینات محلی و میدانی از همه مراکز مرتبط، نظرات کارشناسان و متخصصان نظامی و سازمان هواپیمایی کشوری، اطلاعات حاصل از پیاده سازی محتوای جعبه‌های سیاه و نتایج عملیات شبیه سازی، همگی بر نقش خطای انسانی در بروز این سانحه دلالت دارد.

مطابق دستورالعمل ها، سامانه پدافندی به دلیل آنکه از نظر دستور آتش، در شرایط آتش محدود قرار داشت، به هیچ وجه بدون دستور شبکه پدافندی و پست فرماندهی مربوط، مجاز به شلیک نبوده و با توجه به دستورالعمل‌ها و محدودیت‌های سامانه در تشخیص نوع اهداف و دوست از دشمن، شناسایی اهداف متخاصم و دستور شلیک تنها برعهده شبکه پدافندی بوده است. 

بر اساس گزارش کارشناسان، بررسی‌های سازمان هواپیمایی کشور و نتایج حاصل از عملیات شبیه سازی، سامانه پدافندی بعد از آخرین جابجایی تاکتیکی، موقعیت شمال سامانه را به علت فراموشی تنظیم نمی‌کند و به همین دلیل اهداف را در صفحه رادار با تغییر فاحش موقعیت مشاهده می‌کرده است.

کاربران سامانه در واقع هواپیمای اوکراینی را به عنوان جسم پرنده در خارج از مسیر باند پروازی می‌دیدند و چون رادار آن قادر به تشخیص هواپیما از سایر اجسام پرنده نبوده، وضعیت برای آن‌ها  این‌گونه تداعی می‌شود که هدف متخاصمی به سمت تهران در حال حرکت است و هنگامی هم که درصدد کسب تکلیف از شبکه پدافندی برمی‌آیند، به دلیل عدم برقراری ارتباط و مبادله پیام، فرمانده با اعتقاد به کمی زمان مقابله با خطر، شخصاً تصمیم به شلیک می‌گیرد.

تفکیک خطای انسانی از خطای سیستمی در وقوع این سانحه ضروری است. خطای عامل انسانی که موجب وقوع سانحه شده خیلی مشهود و روشن است، ولی با ضعف و اشکالی در خود سامانه، دستورالعمل‌ها و ساختارهای شبکه پدافندی کشور و هواپیمایی کشوری مواجه نشدیم و معتقدیم به رغم سخت بودن تصمیم گیری به دلیل فضای حاکم در شب حادثه، اگر کاربر و فرمانده سامانه دقت لازم را به خرج می‌دادند این حادثه اتفاق نمی‌افتاد.

به گفته دادستان نظامی تهران فرضیه‌هایی که درباره حمله سایبری، هک سامانه پدافندی، اختلال در سامانه‌های هواپیما و شبکه پدافندی مطرح شد، با دلایل متقن به اثبات نرسید.

بنابراین حتی بحث ناکارآمدی صنایع پدافندی سپاه پاسداران نیز مطرح نیست و اگر عامل مربوطه آنرا درست تنظیم میکرد این اشتباه راداری به وقوع نمی پیوست. همچنین هیچ یک از فرضیه های مربوط به جنگ الکترونیک نیز نتوانستند به ثبوت برسند و در نتیجه امثال رائفی پور و ... که سخن از جنگ الکترونیک میزدند باید پاسخگو باشند که این کذبیات را از کجا درآورده و نشر میداده اند وقتیکه هیچ دلیلی دال بر وقوع آن نیست؟.