تأثیر زنان در علم فیزیک
بسم الله الرحمن الرحیم
خبرگزاری بی بی سی به تاریخ 11 مهر 1397 مقاله ای منتشر میکند (لینک مقاله) راجع به زنانی که چهره فیزیک را عوض کردند (تصویر) و اگرچه این زنان در نهایت به هفت نفر میرسند اما اگر درست و دقیق بررسی کنیم متوجه میشویم بی بی سی کاملا اغراق آمیز و تحریف شده به این مسئله پرداخته است. چیزی با عنوان شرایط تبعیض آمیز در اینجا وجود ندارد و امثال ماری کوری مهر ابطالی هستند بر تظلم نمایی فمینیستی. پیشتر پیرامون جنسیت داشتن مغز مقاله ای را نوشتم (بنگرید به اینجا) و علت عدم توفیق یافتن زنان در علومی همچون فیزیک هم میتواند بهمان تفاوت در ساز و کار مغز بعنوان واسطه بین روح و جسم (ذهن و بدن) برگردد. حال دانشمندانی را که بی بی سی درباره ایشان قلم فرسایی کرده است را تک تک بررسی میکنیم:
١. دانا اسکریتلند (تصویر)
بی بی سی عنوان میکند این فرد سومین زنی هست که توانسته جایزه نوبل را برنده بشود (تصویر). واقعیت اما این است که در سال 2018 جایزه نوبل فیزیک به دو قسمت تقسیم میشود و نیمی از آن میرسد به آرتور اشکین و نیمی دیگر مشترکاً نصیب آقای ژرار مورو و خانم اسکریتلند میشود (تصویر). بعبارتی این خانم مشترکا با یک مرد نیمی از جایزه را برده است. دستاورد مشترک این خانم هم قابل قیاس با اثبات یک نظریه یا کشف قانون و... نیست (بنگرید به توضیحات بی بی سی پیرامون دلیل بردن جایزه نوبل توسط این فرد در این تصویر)، البته سوء برداشت نشود قصد کم ارزش جلوه دادن جایزه نوبل را دارم چنانچه این جایزه در جایگاه خودش قابل توجه و ارزشمند است و ولو کسب یک چهارم این جایزه هم دستاورد کمی نیست. نیز در توضیحات بی بی سی هم دقت کنید خود خانم اسکریتلند ذکر میکند که هیچگاه شاهد رفتار نابرابر با خود نبوده است.
قبل از این خانم دو زن دیگر با نامهای ماری کوری و ماریا گپرت مایر نیز برنده نوبل فیزیک شده بودند. ماری کوری فقط یکبار نوبل فیزیک را مشترکا بهمراه دو دانشمند مرد دیگر یعنی شوهرش پیر کوری و استادش آنری بکل در سال 1903 میلادی میبرد. بردن نوبل فیزیک توسط ماری کوری در ابتدای قرن 20 بخوبی نشان میدهد یک زن بیش از یک قرن پیش میتوانسته به یکی از بالاترین مدارج بالای علمی دست پیدا کند. نفر بعدی هم یعنی ماریا ژئوپرت مایر (تصویر) فقط یکبار نوبل فیزیک را در سال 1963 مشترکا با دو مرد میبرد (تصویر). البته دستاورد گروهی خانم مایر به اندازه دستاورد مشترک ماری کوری، کشف یک عنصر و یا حتی کشف قانون یا نقض یک اصل و... مهم نبود اما بهرحال نمیتوان ماحصل تلاش این دو مرد و یک زن را کم اهمیت انگاشت.
2. هرنا ایرتون (تصویر)
در دستاوردهای این خانم بی بی سی موارد متعددی را برمیشمارد (تصویر):
1) شرکت در کلاس فیزیک (!!).
2) ازدواج با یک دانشمند فیزیک (!!).
3) دستیار آزمایشگاهی (!!).
4) پیدا کردن تخصص در زمینه قوس الکتریکی (این یک پیشرفت شخصی هست، مثلا اگر یه پزشک در جراحی قلب تخصص پیدا کند دستاورد در حوزه پزشکی محسوب میشود؟ مسلماً پاسخ منفیست. البته این خانم مدال هیوز را از طرف انجمن رویال لندن برای کار بر روی قوس الکتریکی برده است اما نه به منظور کشف یا... مهمی).
5) انتشار مقاله (بی بی سی عنوان نمیکند این مقالات حاوی نظریه تازه یا کشفیات جدید یا... بوده باشند فلذا دستاورد برای علم فیزیک محسوب نمیشوند)
6) اولین زن عضو شده در مؤسسه مهندسان برق (این دستاورد نهایتا برای خود شخص هست یا علم فیزیک؟! آنهم وقتی هیچ نتیجه مثبتی را برای علم فیزیک از این خانم یا حتی این مؤسسه بگونه ای که این خانم درش تاثیر داشته باشه بی بی سی عنوان نمیکند؟!).
7) نامزدی انجمن رویال لندن (این هم مشابه موارد قبلی دستاوردی شخصیست).
بنابراین ما هیچگونه دستاورد درخور توجهی مربوط به علم فیزیک را از این خانم شاهد نیستیم و در اینجا بی بی سی با زیرکی دستاورد شخصی را تأثیر گذار در علم فیزیک دانسته است! وگرنه دلیلی نداشت نام این خانم در لیست بیاید.
3. ویرا روبین (تصویر)
این خانم یک اختر شناس بوده که بی بی سی تنها دستاورد وی برای علم فیزیک را کمک به کشف ماده تاریک بر میشمارد (تصویر)، البته توجه داشته باشید عضویت در آکادمی ملی علوم آمریکا هم که بی بی سی بدان اشاره میکند مصداق همان دستاورد شخصی است.
و اما پیرامون کشف ماده تاریک:
اولا محض اطلاع نویسنده کم سواد بی بی سی وجود ماده تاریک قطعی نیست، یعنی همانقدر که من باب مثال وجود اتم برای ما قطعیست، وجود ماده تاریک نیست و بنابراین عبارت «کشف ماده تاریک» سخن دقیقی نمی باشد و نیز فرضیه های جایگزینی را هم برای این ماده بعضاً بیان کردند گرچه نظریه ماده و انرژی تاریک فی الحال معتبر تر است (بنگرید به این چهار تصویر: + + + +)
ثانیاً همانطور که در تصویر دوم پاراگراف فوق مشاهده کردید اساساً نظریه وجود این ماده توسط دو دانشمند مرد ارائه میشود و این خانم صرفا یکی از افرادی بوده که در اثبات وجود این ماده تلاش کردند «یکی از افراد».
4. فابیولا جیانوتی (تصویر)
بی بی سی قبل از بیان دستاوردهای این خانم به ریاستش در سرن اشاره میکند (تصویر) برای همین در ابتدا به ریاست ایشان در سرن میپردازیم:
الف) این خانم در سال 1393 بعنوان اولین زن، شانزدهمین رییس سرن میشود (تصویر) (اینکه شانزدهمین رئیس هست در توضیحات بی بی سی [تصویر مربوط به پاراگراف بالایی] بود) ویکی پدیای فارسی هم میگوید تا الآن رییس سرن باقی مانده است (اینجا)، اما نه تنها در حال حاضر رییس سرن نیست بلکه رییس فعلی سرن یک مرد اسرائیلی هست (تصویر) که بیست و چهارمین رئیس سرن محسوب میشود (تصویر).
ب) بعبارتی از سال 93 که ایشون رییس سرن میشه هشت رئیس دیگر آمدند و نتیجتاً دوره ریاست خیلی کوتاهی داشته است (جدای ازینکه 15 رئیس قبلی هم تماماً مرد بودند).
ج) نیز محرز است که ریاست بر سازمان بزرگ سرن (تصویر) دستاورد برای علم فیزیک نیست! این عین سفسطه بی بی سی درباره افراد قبلی هست و پیشتر با مثال ردش کردیم.
دستاورد دیگری که توسط BBC برای این خانم بیان میشود (تصویر ١) کشف ذره بوزون هیگز است (تصویر) اما در نظر داشته باشید اولاً اسم این ذره از نام پیتر هیگز (تصویر) نظریه پردازش گرفته شده است و این خانم هم در گروهی عمدتاً مردانه بوده که در اثبات وجود این ذره تلاش کردند (تصویر، نیز بطور کل سرن اکثراً از مردان تشکیل شده است: + +)
بنابراین نقش این خانم تنها در قسمت برخورد دهنده هادرونی بزرگ (زیر مجموعه سرن) در گروهی بوده که اثبات کردند این ذره وجود دارد. نتیجتاً تأثیر این خانم حتی 20 درصد هم در کل پروسه کشف این ذره نمیتواند باشد و اینکه BBC عنوان میکند «در تیم اطلس مشغول بکار شد، که در نهایت ذره موسوم به هیگز رو شناسایی کرد» اغراق آمیز نیست بعنوان دستاورد زنان برای علم فیزیک آنهم وقتی BBC عنوان کرده بود اینان چهره فیزیک را تغییر دادند؟!.
5. جاسلین بن برنل (تصویر)
آخرین زن تأثیر گذار لیست BBC و البته مناقشه انگیز ترینشون این خانم است، چرا؟ بخاطر دستاوردی که BBC برای اون بر میشمارد (تصویر). BBC عنوان میکند این خانم تحت سرپرستی یک دانشمند مرد موفق میشود مشترکاً کشفی را انجام بدهد ولی جایزه نوبل را فقط به سرپرستش میدهند (تصویر). حقیقت اما چیست؟! بنگرید:
در سال 1974 جایزه نوبل فیزیک (تصویر) مشترکا به دو دانشمند مرد با نامهای مارتین رایل (تصویر) و آنتونی هویش (تصویر) تعلق میگیرد. در وهله اول به ذهن متبادر میشود چرا بی بی سی درباره مارتین رایل و اینکه وی هم در این کشف نقش داشته چیزی نگفت؟!.
نکته بعدی اینکه ویکی پدیای انگلیسی توضیحات کاملتری را در اختیار ما قرار میدهد (تصویر) و در حقیقت این خانم یک دانشجو پژوهشگر تحت امر استادش بوده و در این کار صرفاً کمک استاد خود میکرده است. البته یک ستاره شناس دیگر به نام فرد هویل از حذف این خانم برای نوبل انتقاد میکند (پاراگراف دوم، رفرنس دوازدهم در تصویر قبلی) اما در نهایت در سال 1977 خود بل برنل میگوید اعطای جایزه نوبل به دانشجویان محقق (research student + +) باعث تحقیر [این جایزه] مگر در موارد استثنایی خواهد شد و این مورد استثنایی نیست (تصویر، ترجمه تصویر: + (اگر به زبان انگلیسی مسلط نیستید)).
بنابراین تبعیض جنسیتی درکار نبوده و خود خانم بل هم انتقادی نمیکند. بازم اگر به حذف این خانم اعتراض دارید محض اطلاع، مقاله مربوط به این کشف پنج نویسنده داشته (تصویر) و بر این اساس نوبل نباید به بقیه افراد درگیر پروژه هم (ولو اینکه کمتر از این خانم دخیل باشن) تعلق میگرفت؟!. پس بر فرض اینکه حق این خانم خورده شده (با اینکه نوبل اصولاً به این دانشجویان تعلق نمیگیرد) اما بازم وی باید با چند نفر دیگه نوبل رو مشترکاً میبرد و مشخصاً سهم خیلی ناچیزی از نوبل به وی تعلق میگرفت.
افتخارات این خانم قابل چشم پوشی نیست (تصویر) و نشان میدهد زنان بدون هیچ مشکلی میتوانند دانشمند فیزیک بشوند و حالا چرا نقش ایشان در علم فیزیک این قدر ناچیز و کمرنگ هست؟!، پاسخش هرچه باشد تبعیض و مشکلات جنسیتی و... نیست که همین مقاله بی بی سی نشان میدهد از اوایل قرن بیستم یه زن مثل ماری کوری به یکی از برترین جایزه های این علم یعنی نوبل فیزیک میتوانسته برسد و برای تحصیلات عالیه مشکل خاص و بزرگی بخاطر جنسیت خود نداشته است. با این همه اما از اواسط قرن بیستم به بعد که موج دوم فمینیسم به وقوع پیوسته بوده و جامعه حرکتش به سمت زن سالاری سریعتر میشود، بازم نقش زنان ابدا در پیشرفت علم فیزیک پر رنگ تر از دوران ماری کوری نیست.
درباره خانم آخری خوب است بدانید ایشان در سال 2018 جایزه «Special Breakthrough Prize in Fundamental Physics» را میبرد و مبلغ این جایزه که 2.3 میلیون پوند بوده را برای تأسیس صندوقی با نام خودش با عنوان «Bell Burnell Graduate Scholarship Fund» اختصاص میدهد (تصویر). کار این صندوق چیست؟! کمک به دانشجویان زن، اقلیت و پناهنده برای اینکه محقق فیزیک بشوند!!.
قشنگ چون زن بوده زنان رو هم در یک جامعه کاملاً زن سالار همردیف اقلیت ها و پناهنده ها آورده تا از مزایای زن سالاری بیشتر و بهتر بهره مند بشوند. ممکنه بگید خب پول جایزه خودش بوده مشکلی نیست ولی محض اطلاع مدیریت این صندوق شخصی نیست و توسط مؤسسه بزرگ و معتبری با نام موسسه فیزیک یا IOP مستقر در لندن اداره میشود «Institute of Physics» (تصویر) [در انتهای تصویر قبلی نوشته بود مدیریت صندوق با این مؤسسه هست]. حال بنظرتون از جاهای دیگه بودجه و... خرج این صندوق نمیشود؟!. چرا صندوقی مشابه برای مردان عادی (اقلیت و پناهنده نباشند) وجود ندارد که زنان نتوانند از آن بهره مند بشوند مشابه این صندوق؟! این جنسیت زدگی و تبعیض نیست؟!.
بررسی مقاله بی بی سی در اینجا تمام میشود اما در رابطه با زنان و تأثیر گذاری در علم فیزیک به خبر دیگری هم برخوردم، یک دانشمند فیزیک به نام پروفسور الساندرو استرومیا در سال 2019 در مقاله ای ادعا میکند که زنان در علم فیزیک توانایی کمتری نسبت به مردان دارند (تصویر). این دانشمند در کنفرانسی هم در سرن به این موضوع اشاره میکند و خب با مخالفت خیلی از فیزیکدانان مواجه میشود (بخاطر اشاعه این تفکرات!!) و در نهایت سرن با وی قطع همکاری میکند (تصویر) و بی بی سی هم در گزارشی به این خبر میپردازد (تصویر).
مدافع مدل های الحادی تکامل (داروینیسم یا نئوداروینیسم و...) نیستم ولی خب نمیشود منکر نقش ناچیز زنان در علم فیزیک هم شد و باید به این دانشمند اجازه میدادند تحقیقاتش را بطور کامل منتشر کند و بعد با مناظره یا نقد علمی و... نقدش میکردند که خب آنطور که خود این دانشمند عنوان میکند به وی این چنین اجازه ای ندادند (در همان گزارش بی بی سی با وی مصاحبه شده است، بنگرید به این دو تصویر: + +).
در کل تاریخ مکتوب علم فیزیک نقش خانمی را بعنوان کاشف قانون یا مقوله خیلی مهمی در فیزیک نمی بینیم، از فیزیک کلاسیک تا کوانتوم.
