مکتب رئالیسم

بسم الله الرحمن الرحیم

نکته: منظور از طراحی هوشمند در اینجا هر مدل علمی-فلسفی مربوط به پیدایش حیات و نیز گونه های جانوری بر روی کره زمین می باشد که میتواند در جهان بینی تئیسم تبیین بشود. چه مدل های تکاملی امثال فرانسیس کالینز و چه استفان مایر و مایکل بهی و چه خلقت دفعتی گونه از گل مشابه آنچه در فلسفه دینی مد نظر خیلی از علمای اسلام برای انسان بیان میشده است. در اینجا هر مدلی در زیست شناسی تکاملی مصداق طراحی هوشمند محسوب میشود بجز مدل هایی که در آنها هیچگونه غایتمندی نباشد و موتور اصلی شان جهش های تصادفی/Random Mutation باشد. 

بارها دیده شده آتئیست/آگنوستیک های مدافع نئوداروینیسم معترض شدند که بعنوان مثال بدلیل وجود فلان ژن عامل نوعی بیماری ژنتیکی که میتوانست عملکرد بهینه تری داشته باشد، طراحی هوشمند نقض میشود!!. این ادعا که البته پیشتر در قالب اندام وستیجال بیان میشد و از دندان عقل گرفته تا آپاندیس و عصب حنجره برگشتی RLA و... رو در بر میگرفت (و خب با پیشرفت علم مشخص شد برخیش همچون آپاندیس نمیتوانند وستیجال قلمداد شوند و فعلا هم تمرکز بیشتر بر روی عصب RLA است) امروزه بعضاً خودش را در قالب بیماری های ژنتیکی نشان میدهد.

نکته قابل توجه اینجاست که چرا مکانیسم انتخاب طبیعی این ژن ها را بواسطه ژن های بهتر جایگزین نکرد؟! اینکه عنوان شود این ژن ها در جهش های متعدد پدیدار میشدند و امکانش نیست و... خود حصر و حد تعیین کردن برای فرگشت نیست؟ این تعیین حدود از کجا آمده؟ بر اساس چه قانون نانوشته ای است؟! در اینباره نقل قول در خور توجهی از دکتر ادام رادرفورد متخصص ژنتیک در دانشگاه کالج لندن به چشم میخورد که میگوید:

«اما تکامل اصلا این شکلی نیست. ما به فراخور محیطی که زندگی می‌کنیم تکامل پیدا می‌کنیم. احتمال دارد که در آینده به شکلی کاملاً متفاوت تکامل پیدا کنیم یا برگردیم به وضعیتی که در آن چهار دست‌ و پا راه می‌رفتیم. تکامل این شکلی کار می‌کند. این ایده که تکامل به معنیِ «پیشرفت» است، غلط است.» خبرگزاری فرادید، دوم تیرماه ١۴٠٠

حال اگر فرگشت در حد چهار دست و پا شدن انسان ممکن الوقوع است که نیاز به تغییرات بسیار زیاد در ژنتیک انسان هست جایگزین شدن برخی ژن ها با ژن های بهتر از توان فرگشت خارج است؟!. مشخصا اینجا می بایست گفته شود در مکانیسم انتخاب طبیعی هدف صرفاً حذف جهش های خلاف اصل بقا بوده نه انتخاب جهش های بهتر نسبت به بدتر!!. از همین حیث هست که بعنوان مثال پروفسور مایکل دنتون هم متذکر مقوله هایی مثل پنج انگشت مهره داران در کتاب تکامل نظریه ای همچنان در بحران میشود و آنرا به نوعی دارای تضاد با مقوله سازگار گرایی بیان میکند.

مشخصاً یک نئوداروینیست این نقدها را بر نمی تابد چون موتور تکامل در آنجا جهش های تصادفی بوده و انتخاب طبیعی وظیفه گونه زایی بر عهده ندارد نقص ژنتیکی را مستقیماً به آن ربط دهیم، صرفاً حول اصل بقا تعریف میشود. حال چرا از طراحی هوشمند انتظاری ورای مکانیسم تکاملی خود دارند؟! به ایشان وعده داده شده یا قولی از خالق گرفتند؟!.

بیایید با ذکر مثالی ادامه بدهیم:

یک وقتی است که شما بعنوان یک دانشجو بدنبال خرید یک لپ تاپ هستید، سراغ لپ تاپی در محدوده قیمتی میرید که بتونه براحتی وب گردی و کار با آفیس و... رو انجام بده. این لپ تاپ البته توانایی گیمینگ و رندرینگ ویدیو رو هم خواهد داشت، اما این هدف اصلی شما از خریدش نیست، فلذا بخاطر در نظر نگرفتن این توانایی، لپ تاپی که میخرید خیلی محدود قادر به رندرینگ ویدیو یا اجرای بازی های سنگین در رزولوشن های بالا خواهد بود. حتی اگر شما بودجه کافی برای خرید مثلا لپ تاپی با گرافیک هشت گیگ داشته باشید اما اگر هدف اصلیتون رندرینگ و گیمینگ یا... هیچ گاه بیهوده این عمل رو انجام نمیدهید.

در مقوله تکامل و خلقت هم ملحدین از پیش هدفی تعیین شده را مشخص کرده و آنرا ملاک قرار دادند! بدون آنکه بتوانند موجه سازی اش کنند، پیش خود گفتند اگر خالق باشد باید انسان در اعلی درجه شبیه به او آفریده بشود، یعنی تا جای ممکن فاقد نقص!! این هدف بر چه اساس عنوان شده؟ مشخص نیست، بعبارتی هیچ دلیلی منطقی وجوبش را نمیرساند. نکته بعدی آنکه طراحی هوشمند الزاما در هدایت تک تک جهش ها نیست، همانطور که ریچارد داوکینز هم در کتاب «فرگشت با شکوه ترین نمایش روی زمین» متذکر می‌شود خداوند میتوانسته صرفاً ثابت ها و... ای را برای تکامل تعیین کند تا مکانیسم های فرگشت روند خود را طی کنند در نتیجه گونه های مد نظر پدید بیایند، مشخصا در اینجا عوامل مختلفی میتوانسته روی سیر تکامل تاثیر بگذارند اما متوقف یا اینکه گونه مد نظر خالق پدید نیاید خیر، چون چهارچوب کلی جهت سیر تکاملی جانداران تعیین شده است. بعبارتی دیگر در اینجا خواستم بگم طراحی هوشمند یک نظریه واحد و یک مرتبه ای نیست و ملحدین مرتکب مغالطه پهلوان پنبه شده اند بدین صورت که مفهوم طراحی أصلح را جایگزین طراحی هوشمند کرده و بدون تغییر عنوان روی به نقد طراحی هوشمند می آورند!.

بیایید دقیق تر به این ایراد نگاه کنیم و ببینیم آیا اساسا به زیست شناسی تکاملی مربوط میشود یا خیر؟! و حال بنظرتون چه فلسفه ای پشت ایراد گرفتن از وجود ژنی هست که میتوانست کارکرد بهتری داشته باشد؟! بعبارتی چرا باید بدنبال وجود این چنین ژنی باشیم؟! مشخصا برای این نیست که رنج کمتری به انسان وارد بشه؟! و آیا این همون استدلالی نیست که میگوید عصب RLA اگر بگونه ای دیگر قرار بگیرد خاصه برای جسم انسان بهتر هست؟! در هردو مورد «رنج» کمتر و راحتی بیشتر برای انسان محور قرار داده نشده؟! مشخصا پاسخ مثبت است.

حال نمیتوان گفت اساسا مکانیسم دفع از گوارش هم حتی رنج هست؟ وجود ویروس ایزد رنج هست؟! حالا باز آن ژن نقش مثبتی را هم می‌تواند در جسم انسان ایفا کند، ویروس ایدز چه فایده برای انسان دارد؟ جز اینکه تماما رنج هست؟!. اگر گسترده تر فکر کنید میتوانید همانگونه که از وجود ژن به اندام وستیجال و ویروس ایدز رسیدید، به زلزله و سیل و گرسنگی و... هم برسید که باعث رنج و بیماری و مرگ بسیاری از انسان ها میشوند. این سخنان آشنا نیست؟ مبرهن است که دقیقا اینجا ما با همان استدلال شر یا مشکل وجود شر یا بقول برخی ملحدین برهان شر (گرچه آوردن کلمه برهان غلط هست) طرف هستیم و ربطی به زیست شناسی تکاملی ندارد جز اینکه صرفا بعنوان ابزاری بکار گرفته شده است. نتیجتاً سخن از مقوله های ژنتیک و... زدن گمراه کننده هست.

اینجا دقیقا با همان مقوله شر طرف هستیم، فقط بجای زلزله و سیل و جنگ و فقر، خودش را در قامت بیماری های ژنتیکی نشان داده است. قرآن هم بهیج عنوان مخالفتی با وجود رنج برای انسان ندارد چنانچه در کلام الله می‌خوانیم:

لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فی‏ کَبَدٍ سوره بلد-۴ همانا انسان را در رنج و مشقت آفریدیم

پیرامون آیه فوق در تفسیر المیزان جلد ٢٠ ص٢٩١ میخوانیم:

«انسان از آغاز زندگى حتى از آن لحظه‏اى که نطفه او در قرارگاه رحم واقع مى‏شود، مراحل زیادى از مشکلات و درد و رنج‌ها را طى مى‏کند تا متولد شود، و بعد از تولد در دوران طفولیت، و سپس جوانى، و از همه مشکل‌تر دوران پیرى، مواجه به انواع مشقّت‌ها و رنج‌ها است، و این است طبیعت زندگى دنیا، و انتظار غیر آن داشتن اشتباه است و این معنای آیه است که انسان را در سختی و دشواری آفریدیم.»

و در راستای این مقوله آیه دیگری از کلام الله میگوید:

إِذَا مُزِّقْتُمْ کلُ‌َّ مُمَزَّقٍ إِنَّکمْ لَفِى خَلْقٍ جَدِید سوره سبا-٧

چنانچه مشاهده می‌کنید برای آخرت خلقت جدیدی خواهد بود و با کنار قرار دادن ان با این آیه:

لَا یَمَسُّهُمْ فِیهَا نَصَبٌ وَمَا هُمْ مِنْهَا بِمُخْرَجِینَ سوره حجر-۴٨ در آنجا هیچگونه رنجى به آنان نمى‌رسد، از آنجا بیرون شدنى نیستند.

بسادگی میتوان متوجه شد رنج های مختص این دنیا در افرینش جدید انسان در بهشت در کار نخواهد بود. پاسخ تفصیلی به مقوله وجود ژن های عامل بیماری ژنتیکی یا... که میشد با ژن های بهتری جایگزین شوند (منظورم ان دسته از ژن هایی هست که میتوان در زمان حال با اطمینان خوبی گفت قابل جایگزینی با ژن های بهتری میتوانستند باشند و نه مشابه اندامی همچون آپاندیس در زمانی که جزء اندام وستیجال قلمداد میشدند به جهل ما از علم بخواهند برگردند و بهتر باشد اظهار نظر نکنیم تا رشد بیشتر علم) مشخصا همان پاسخ های متعددی هست که به مقوله شر داده میشود و بصورت مکرر روی آن بحث و تبیین های مختلفی از جانب خداباوران ارائه شده است (برای نمونه بنگرید به اینجا).

هدفم این بود اولاً نشان دهم کشف خاص و تازه ای توسط ملحدین صورت نگرفته، در ثانی میتوان مؤیدی برای این مقوله از قرآن هم حتی اقامه کرد و در نتیجه بطور کل حتی چیزی نیست خداباوران بخواهند با آن مخالفت کنند یا ناقض بخشی از اعتقاداتشان باشد. حال بر میگردم به مقوله طراحی هوشمند و میپرسم چرا همان هدفی که مکانیسم انتخاب طبیعی هم از آن تبعیت میکند و نیز با مثال خرید لپ تاپ پیشتر آنرا توضیح دادم در اینجا صدق نکند؟ بعبارتی هدف صرفاً خلق گونه های جانوری باشد که در راستای اصل بقا بتوانند زیست مناسبی داشته باشند نه گونه هایی که نهایت استفاده را بتوانند از دنیای مادی ببرند. بر این اساس هیچ خدشه ای نمیتوان به طراحی هوشمند وارد ساخت.

از طرفی دیگر بر فرض اینکه این مقوله را یک اشکال جدی در نظر بگیریم در نهایت نشان از یک طراحی ضعیف/Poor Deisgn دارد و خب این نقض کننده طراحی هوشمند نیست چون پیش فرض اینکه خالق باید طراحی أصلحی را در همین دنیا حتما انجام بدهد فاقد اعتبار است. بعبارتی هیچ تقریری از خلقت گرایی و یا طراحی هوشمند نمیگوید چون شکل جانداران بهترین و برترین شکل ممکن است پس آفریدگار دارد!!، شما در هیچ تبیینی از خلقت این چنین چیزی را نه تنها مشاهده نمیکنید بلکه در تضاد با ظاهر آیه قرآن هم میتواند قلمداد شود و ناقض در رنج آفریدن انسان باشد. بنابراین متذکر میشوم هرگونه نقد به طراحی هوشمند بر این اساس که منجر به تکیه کردن بر وجود بیماری های ژنتیکی و... میشود مصداق مغالطه پهلوان پنبه خواهد بود (همان جایگزینی طراحی أصلح که بدان اشاره کردم).

نکته آخر اینکه یکی از اصلی ترین تبیین های مربوط به موجه سازی طراحی هوشمند بحث آمار و احتمال و بطور کل عیوب و حواشی جهش های تصادفی بعنوان موتور مدل های تکاملی غیر از طراحی هوشمند هست. این در حالیست که اساسا مکانیسم جهش های تصادفی و نقد وارده به آن در جهت تبیین طراحی هوشمند بیشتر ناظر به اصل پدید آمدن گونه هاست، نه کیفیت آن. بعبارتی طراحی هوشمند هیچ گاه به هیکل کوچک یا مقاومت جسمی به نسبت کمتر انسان در مقایسه با برخی دیگر از جانداران و مقوله های این چنینی اشاره نمیکند که بخواهد خودش را موجه جلوه بدهد!. بنابراین مقوله هایی این چنینی که تا حدی شبیه به همان بیماری ژنتیکی و... هستند مورد استفاده توسط طراحی هوشمند نیست تا خودش را موجه جلوه بدهد، بلکه روی ان دست گذاشته میشود تا به سازگاری حداکثری توسط مکانیسم های جهش های تصادفی و انتخاب طبیعی خدشه ای مبنایی و کامل وارد شود.

در نتیجه هدف صرفاً این است که تصادفی بودن جهش های حوزه کلان تکامل از درجه اعتبار ساقط شود و ولو گفته شود که خداوند صرفا موتور تکامل را روشن و ادامه روال بدون دخالت مستقیم بوده، باز محدودیت های تعیین شده توسط خالق عامل نهایی و هدفمند پدید آمدن گونه ها در نظر گرفته خواهد شد چنانچه یکی از اصلی ترین اختلاف های طراحی هوشمند و مدل های تکاملی همچون نئوداروینیسم بر روی هدفمندی است، در اینجا مشخصا نه تنها بیماری های ژنتیکی بلکه اصلا عدم وجود انسان و ثابت ماندن سیر تکاملی در قبل از دوره کامبرین هم هیچ خدشه ای به طراحی هوشمند وارد نمیساخت، چون فارغ از جنس و مدل لپ تاپی که ما می‌خریم، اختلاف سر این است که اصلا لپ تاپی خریداری شده یا تصادفاً از آشغال ها و ضایعاتی ها پدید آمده؟! خواه آن لپ تاپ ده میلیون تومان باشد + باگ های سخت افزاری و نرم افزاری، خواه اصلا لپ تاپ نباشد بلکه ابر رایانه ای فاقد هرگونه باگ سخت یا نرم افزاری در نظر گرفته شود.