مکتب رئالیسم

بسم الله الرحمن الرحیم

 

جدای از اختلافات شدیدی که در تاریخ تولد زرتشت است [چند هزار سال اختلاف] این پرسش پیش می آید که خب فارغ از اختلاف سنگینی که بین روایات است نتیجه پژوهش دانشمندان و پژوهشگران پیرامون بازه زمانی حیات زرتشت چه بوده است؟ در اینجا ما سه نقل قول را عنوان و نتیجه ای که به ما میدهند را نیز بیان خواهیم کرد:

الف) دکتر جلیل دوستخواه

 

ب) گراردو نیولی

 

ج) احمد تفضلی-ژاله آموزگار

 

اگرچه برخی همچون دکتر ابراهیم پورداود-دکتر پیتر آسموسن-دستور مانکجی نوشیروانجی دهالا و موبد اردشیر آذرگشسب هیچ یک از روایات مرتبط با زمان و مکان ولادت زرتشت را تأیید نمیکنند و بدون بیان کردن بازه زمانی کلا آنرا در هاله ای از ابهام عنوان میکنند (1) لکن جمع بازه های زمانی میان این چهار پژوهشگر مطرح در این زمینه که اینجا نقل کردیم را میتوان همان بازه معادل بازه زمانی مد نظر گراردو نیولی یعنی «800 الی 1200 قبل از میلاد» عنوان کرد. بازه زمانی که آموزگار و تفضلی ارائه میدهند «1000 الی 1200 ق.م» از لحاظ اینکه پنج قرن از هفت قرن بازه دکتر دوستخواه و بخش اول بازه زمانی نیولی را پوشش نمیدهد میتوان گفت با سخن هردو بیشتر در تضاد است تا همراستا فلذا رأی به اعتبار آن بیهوده است بدهیم از آنطرف اگر اوایل هزاره نخست قبل از میلاد (هزاره نخست قبل از میلاد میشود از 1000 [ابتدا] الی 1 میلادی [انتها]) را که نهایتا شامل دو قرن اولی میشود [1000 الی 900 و 900 الی 800 قبل از میلاد] به این بازه اضافه کنیم هم بازه نیولی را کامل در بر میگیرد [چنانچه نیولی گفت ابتدای هزاره نخست و انتهای هزاره دوم قبل از میلاد] و هم دو قرن بیشتر از بازه زمانی دکتر دوستخواه و نیز بازه آموزگار و تفضلی را هم کامل در برمیگیرد.

در نهایت میتوان گفت بر اساس سخن این چهار پژوهشگر [بازم بر اساس جمع بندی مابین نظرات شخصی حاصله از تحقیق ایشان نه گزاره قطعی تاریخی چنانچه نمونه دکتر پورداود نشان میدهد اجماعی میان پژوهشگران در این زمینه وجود ندارد] زرتشت در بازه زمانی 800 الی 1200 قبل از میلاد در مناطق شرق یا شمال شرق فلات ایران و یا شایدهم سیبری [از سیستان تا خراسان از هندوکش تا سیبری و یا...] زندگی میکرده، تاریخی بسیار دور و تاریک که هاله ای از ابهام آنرا در بر گرفته است.

 

1.

ابراهیم پورداود:

تحقیقاً نمی دانیم محل ولادت و زمان زندگانی زرتشت کجا و کی بود.
در این خصوص (زمان زرتشت) روایات به اندازه ای مختلف است که ابداً صلح و سازشی میان آنها نمی توان داد.

گات ها کهن ترین بخش اوستا، صفحات 21 و 26

 

آسموسن:

حقایق و جزئیات تاریخی درباره زمان و عصر زرتشت، حیات و زندگانی او محیط و وضع اجتماعی دوران او و غیره آنچنان در تاریکی ایام و اعصار مدفون است که شخصیت خود زرتشت را ـ بر خلاف آنچه در مورد حضرت مسیح و حضرت محمد می بینیم ـ برای مذهب زرتشتی کاملاً خالی از اهمیت ساخته است. حتی اگر در این طریق جلوتر برویم می بینیم که نه تنها شخصیت او (به عنوان یک فرد) بلکه آثار و اصلاحات مذهبی و اجتماعی که به عمل آورده نیز در مذهبی که به نام او زرتشتی نامیده می شود آنچنان که باید حائز اهمیت و طرف توجه نیست…
اما حقیقت آن است که متأسفانه اطلاعات ما درباره زرتشت کم و محدود است و آنچه بعدها درباره وی و حیات او گفته شده است کمکی به کشف حقایق نمی کند.

دیانت زرتشتی، صفحات 99 و 100

 

دستور دهالا:

تاریخ پیدایش این پیامبر بزرگ ایرانی نیز به درستی بر ما معلوم نیست.

خداشناسی زرتشتی، صفحه 15

 

موبد اردشیر آذرگشسب:

در آغاز این گفتار باید اعتراف نمایم که ما هنوز به تاریخ درست ظهور زرتشت دسترسی نداریم.

مراسم مذهبی و آداب زرتشتیان، صفحه 16