مکتب رئالیسم

بسم الله الرحمن الرحیم

Cause we need a little controversy

Cause it feels so empty without me

چندی پیش در یکی از صفحات مجازی که توسط یک منتقد باستانگرایی اداره میشد (کانال باستان نامه) متنی را مشاهده نمودم دال بر کم ارزش تر بودن زن نسبت به گاو در حکومت هخامنشیان با استناد به گفتار پروفسور والتر هینتس در کتاب داریوش و ایرانیان (نک: داریوش و ایرانیان، والتر هینتس، ترجمه پرویز رجبی، ص347). خلاصه استدلال متن مذکور این بود که چون ارزش کنیز زن حدوداً یک پنجم الی یک چهارم یک گاو بوده پس زنان خرید و فروش میشده و ارزششان از گاو هم کمتر بوده است [594 مارک طلا ارزش یک گاو (چون پروفسور هینتس یک قیمت برای گاو مشخص کرده مسلماً موجه هست قیمت گاو بالغ باشد تا گوساله) و 80 الی 144 مارک طلا ارزش یک برده]؛ این نتیجه گیری کاملاً اشتباه و مصداق مغالطه تعمیم نارواست.

اینرا میدانم در دوران اسلامی برده داری کماکان به قوت خودش باقی ماند و حتی در حکومت اسلامی قاجار با آن نفوذ روحانیت در حد اقدام های قهری موفقشان برای لغو قراردادهای سلطنتی با دول بیگانه، برده داری نه تنها وجود داشت که یک نفر از روحانیون دینی متعرض آن نشد که البته این بخاطر مبانی غلط دینی [جهاد ابتدایی و نیز عدم حرمت معامله برده با کفار یا دیگر حکومت های اسلامی در حالیکه مسلماً آن بردگان نسبت به حکومت ایران عناد عملی نداشتند] بود. گرچه امروزه خیلی از آن مبانی غلط به چالش کشیده شدند و حتی با دکتر سجاد قاسمی یک سال پیش بحث میکردم مخالف جواز خرید برده از غیر مسلمانان بودند چون اینها بهیچ عنوان مصداق کافر حربی محسوب نمیشدند [البته مشهور فقه شیعه و سنی خلاف این حرمت یعنی جواز را عنوان میکند]. حال بیاییم ببینیم در دوران حکومت های اسلامی در تاریخ ایران با مصداق حکومت قاجار ارزش یک زن کنیز به نسبت گاو در چه حالتی قرار داشته است:

الف) حداقل وزن یک گاو بالغ را با کمی تسامح بدلیل یکسان نبودن قیمت کیلویی گوشت با قیمت جاندار زنده 700 کیلو گرم در نظر میگیرم (www.angusaustralia.com.au/education/breeding-and-genetics/understanding-ebvs/13-mature-cow-weight قیمت کیلویی جاندار زنده معمولاً از قیمت کیلویی گوشت آن کمتر است و چون دسترسی به قیمت گاو در زمان قاجار نداشتم و قیمت گوشت گاو را لحاظ کردم وزن گاو را کمتر لحاظ میکنم، سعی کردم میانگین رو به پایین وزن گاو نر و ماده بالغ را لحاظ کنم).

ب) قیمت 750 گرم گوشت در زمان مظفرالدین شاه 0.45 قران بوده: www.khabaronline.ir/news/1306677 (18 پول بوده و هر 40 پول یک قران است). بر این اساس قیمت 75 کیلوگرم گوشت (100 برابر 750 گرم) 45 قران و 4.5 تومان محسوب میشود (هر ده قران یک تومان است: www.asriran.com/fa/amp/news/933367).

ج) یک گاو هفتصد کیلوگرمی بر اساس ارزش هر 75 کیلوگرم 4.5 تومان قیمتی برابر با 42 تومان داشته است.

د) بر اساس اسنادی که از دوران قاجار برجای مانده دو کنیز با قیمت های 35 و 36 تومان در زمان ناصرالدین شاه فروخته شده اند: www.khabaronline.ir/news/1653046

ه) فکر نکنم دوران مظفر الدین شاه نسبت به دوران پدرش تفاوت قیمتی زیادی داشته باشد چون سندی در تأییدش ندیدم بخصوص که ملاک ما اینجا تومان است که واحد پول خیلی بزرگی محسوب میشده است [یعنی تورم خیلی زیادی میخواهد اختلاف به تومان در دوران این دو شاه رسیده باشد]، فلذا بر این اساس میتوان گفت قیمت یک گاو در زمان قاجار 1.2 برابر یک کنیز بوده است (نسبت 35 به 42).

اگر منطقی هم نگاه کنیم مقوله ای طبیعی بوده بخصوص برای یک زن برده چون گاو در ازای علف و کاه و یونجه [غذایی نسبتاً در دسترس و ارزان] شیر و ماست و کره و دوغ و پنیر میداده و یا برای کارهای سنگین کشاورزی مثل شخم زدن قابل استفاده بوده است [جدای از ارزش مالی گوشتش] ولی کنیز زن علاوه بر اینکه رژیم غذایی طبیعتاً گرانتری میخواسته بحث پوشاک و... اش نیز مد نظر بوده و کارهای سنگین یک گاو را نمیتوانسته انجام دهد و همچنین ارزش غذایی در آن جوامع نداشته [آدمخوار که نبودند!] مگر اینکه بحث اعمال جنسی و... (ارزش فیزیکی بدلیل زیبایی ظاهر) مطرح شود که مشخصاً هر کنیزی مصداقش محسوب نمیشده و ظاهر خوب و... در خور توجهی را میخواسته بر قیمتش تأثیر بگذارد مشابه آنچه برای کنیزان عصر طلایی اسلام می بینیم و اختلاف قیمت فاحشی را دارند (نک: www.medievalislamiceconomy.uwo.ca سرچ کنید slave).

فارغ از بررسی که انجام دادم مسلماً این نقد پایگاه ادیان نت را یک باستانگرا ببیند بدون نیاز به بررسی روی به استهزاء نویسنده خواهد آورد چون مشخص است خرید و فروش کنیز در دوران ایران اسلامی ادامه داشته و اگر آنرا مربوط به جایگاه زن در نظر بگیریم بطریق اولی اسلام زن را خوار و پست شمرده بواسطه جواز خرید و فروش کنیز از دیگر حکومت ها!، یعنی دیگر بحث برده ساختن کافر حربی هم نیست حرب را دلیل قرار داده بگوییم حقشان بوده برده بشوند بلکه خرید کنیز از تجار و... مشرک است که اینرا هم بنابر مشهور فقه امامیه و اهل تسنن مجاز شمرده بودند و حتی آن کنیز میتوانسته اهل کتابی باشد که هیچ عنادی با اسلام و مسلمانان ندارد لکن فقه دینی خرید و فروش کنیز با مشرکین را حرام نکرده بوده است.

همانطور که در ابتدا متذکر شدم دیدگاهی هست که میگوید خرید کنیز از غیر مسلمانان حرمت دارد و فقط کافر حربی میتواند برده مسلمانان بشود ولی جدای از نادر بودنش بالأخره مشهور در میان فقها این بوده و فرد باستانگرا میتواند بدان استناد کند. بنابراین این طرز استدلال و اشکال گرفتن علاوه بر آنکه در وهله اول به فقه اسلام و حکومت های اسلامی و اکثریت فقیهان وارد است (که جواز خرید و فروش برده هایی که کافر حربی نیستند را دادند) در وهله دوم مصداق مغالطه تعمیم ناروا میباشد چون ارزش مالی کنیزان زن نشانگر ارزش زن در آن جامعه نیست کما اینکه در همان جامعه ارزش برده های مرد از یک گاو کمتر بوده [بر اساس گفتار والتر هینتس] در نتیجه باید بگوییم هخامنشیان خود ستیز [انسان ستیز] بودند!!.