بسم الله الرحمن الرحیم
با بررسی روایات می‌توان به این نتیجه رسید که فاتح واقعی آذربایجان حُذیفه بن یمان است و خلیفه دوم پس از فتح الفتوح، سپاهی را به فرماندهی عروه بن زید خیل طائی برای تصرف ری و جَریر بن عبدالله بَجلی را برای فتح هَمَدان فرستاد و لشکری را به فرماندهی حُذیفه بن یمان، صحابه رسول خدا (ص)، مامور فتح آذربایجان کرد. هنگامی که خبر حمله مسلمانان به مرزبان اردبیل رسید، وی نیروهای نظامی خود را از مناطق با جروان، میمند، میانه، سراه و شیز فراهم آورد و چند روزی با سپاه حُذیفه جنگید ولی هنگامی که مقاومت را بیهوده دید، با حذیفه پیمان صلح بست و مقرر شد سالیانه هشتصد هزار درهم خراج بپردازند و مسلمانان کسی را نکشند و اسیر نگیرند و آتشکده‌ها را خراب نکنند و متعرض کردهای بلاسمان و سبلان و ساترودان نگردند و مانع انجام مراسم مردم شیز و جشن‌های زرتشتی‌ها در آتشکده بزرگ آنان نیز نگردند (بلاذری، 1398ق: 321). ذکر نام آتشکده شیز در این پیمان‌نامه نشان از اهمیت این شهر از نظر دین زردشت دارد و از سوی دیگر احترام مسلمانان را به معابد و مراسم زردشتیان نشان میدهد.
این روایت را می‌توان به لحاظ سند و متن، معتبر دانست زیرا:
