تحریف به سبک باستان گرایان: رشید یاسمی، حسن رضایی باغ بیدی
بسم الله الرحمن الرحیم
در این پست به سومین مورد تحریف در ترجمه کتب مربوط به تاریخ ایران توسط مترجمین باستانگرا میخواهم اشاره بکنم. در صفحه 663 ترجمه کتاب ایران در زمان ساسانیان پروفسور کریستنسن، رشید یاسمی مترجم کتاب دو کلمه را در تعریف و تمجید از کوروش دوم آورده که در متن اصلی نیست. ابتدا نگاهی می اندازیم به ترجمه رشید یاسمی:
چنانچه مشاهده میکنید سه کلمه در تعریف از کوروش دوم به نقل از کریستنسن نقل شده است که عبارت اند از: «جوانمردی، بزرگ منشی، بلند همتی» و حال به صفحه 506 متن اصلی فرانسوی کتاب مراجعه میکنیم:
کلمه ای که پروفسور کریستنسن برای تعریف از کوروش دوم بکار برده یعنی chevaleresque صرفا معنی جوانمرد و جوانمردانه را میدهد (بعنوان نمونه بنگرید به معنی این کلمه در دیکشنری کمبریج در اینجا) و بزرگ منشی و بلند همتی جزء معانی اش بیان نشده است. اگر فرض بگیریم در فرهنگ لغت دیگه ای آن دو معنی دیگر را هم بدهد مترجم باید هر سه معنی را نقل کند؟! خب در این صورت کریستنسن خودش میتونست سه لغت مترادف را در تعریف از کوروش دوم استفاده کند. کریستنسن صرفاً گفته کوروش دوم الگوی جوانمردیست همین، چیز دیگری بیان نکرده مترجم کتاب یعنی رشید یاسمی بخواهد بزرگ منشی و بلند همتی را اضافه بکند. در وبسایت فرهنگ انگلیسی کالینز هم صرفاً جوانمردی جزء معانی کلمه chivalrous بیان شده است (بنگرید به اینجا). البته برای معادل انگلیسی این کلمه فرانسوی یعنی chivalrous، بلند همتی هم در گوگل ترانسلیت بعنوان معنی غیر از جوانمردی بیان شده لکن باز دیکشنری های آکسفورد (اینجا) و کمبریج (اینجا) را برای این کلمه ببینید برداشت نمیشه سه کلمه رو بتوان باهم برای این لغت آورد [فرض بگیریم مترجم خواسته ترجمه معادل انگلیسی ای کلمه فرانسوی را لحاظ کند]. بنابراین مشخصاً ترجمه رشید یاسمی ازین کلمه غلط و صرفاً همان کلمه جوانمرد صحیح بوده و دو کلمه بزرگ منش و بلند همت اضافه و ناشی از تحریف متن توسط مترجم است.
نکته جالب دیگر اینجاست که دکتر رضایی باغ بیدی بعنوان ویراستار این کتاب هم با اینکه در مقدمه ویراستار اشاره کرده ترجمه رشید یاسمی را با متن اصلی فرانسوی مقابله کرده اما بازهم این قسمت تحریفی را بدون متذکر شدن دخل و تصرف مترجم در صفحه 366 نسخه ویراستاری شده ایران در زمان ساسانیان نقل کرده و صرفاً یک «و» به آن اضافه کرده است: