مکتب رئالیسم

بسم الله الرحمن الرحیم

به لطف خداوند و مدد صاحب الزمان (عج) در مقاله اصلی (اینجا) و چهار پیوست آن (یکم - دوم - سوم - چهارم) بیش از پنجاه سند اعم از اسناد باستان شناسی و یونانی و بابلی و رومی و عبری و سخن سه دانشمند مطرح این حوزه بعنوان مهر تأیید بر تمامی این اسناد (پروفسور لوید لولین جونز - پروفسور پیر بریان - پروفسور علیرضا شاهپور شهبازی) برای به زور گرفتن زنان به خدمت در حرمسرای دربار شاهان ایران و نیز استفاده خاندان سلطنتی و اشراف زادگان و شاهان ازین زنان بعنوان خدمتکاران جنسی در کل دوره هخامنشیان و اشکانیان و ساسانیان ارائه دادم که در نوع خود بی نظیر بوده و بعید است اثری پیدا شود به این جامعی به این مقوله پرداخته باشد.

بین آثار فارسی زبانان به زبان فارسی که در حوزه تاریخ ایران فعالیت میکنند بهیچ عنوان یک اثرم حتی نیست مفصل به این مقوله پرداخته باشد و صرفاً در مقاله پروفسور علیرضا شهبازی در ایرانیکا به این موضوع پرداخته شده که آنهم به زبان انگلیسی بود و بین مستشرقین هم دو کار پروفسور جونز و پروفسور بریان را دیدم. علت نبود بررسی در خور پیرامون مبحث خدمتکاران جنسی در آثار فارسی زبانان به زبان فارسی (اعم از کتاب یا مقاله یا...) که درباره تاریخ هخامنشیان قلم فرسایی کرده اند را شاید بتوان در این سخنان دکتر تورج دریایی دال بر غالب بودن نگاه غیر تاریخی و برآمده از به نوعی تعصب و نژاد پرستی و باستان پرستی به تاریخ ایران در داخل کشور دید (بنگرید به اینجا)].

این پست نوعی چینش مرتب اکثریت اسناد است و برای ارجاعات کامل اسناد معرفی شده و متن آنها میتوانید به مقاله اصلی و چهار پیوست مراجعه کنید.

روایات تاریخی دو دسته هستند، نخست روایاتی که مورخ به توصیف جامعه پارسها یا دربار هخامنشی آورده بدون آنکه به زمانش اشاره ای بکند و برای این دسته از روایات زمان حیات خود مورخ را لحاظ کردم و دسته دوم روایاتی هستند که قید یا قیودی در آنها وجود دارند که باعث میشوند متوجه بشویم متعلق به چه بازه زمانی میباشند و یا اینکه فحوای روایت مربوط به شخص یا اشخاص خاصی باشد که آنها را در قسمت زمانی که از آن سخن میگویند بیان کرده ام.

تاریخ هایی که در این پست برای سلسله و شاهان درج کردم بر اساس کتاب «سالشمار تاریخ ایران باستان» از «مهرداد نوری مجیری - چاپ اول از انتشارات ندای تاریخ» میباشد.

پیش درآمد

بر اساس متون یونانی دو عنوان «Pallaki» و «Hetaira» را می بینیم که دومی زیر مجموعه اولی محسوب میشود. اینها زنانی بودند که خدمتگذار شاه یا اشراف زادگان یا مادر و همسر و دیگر اعضای خاندان سلطنتی محسوب میشده و یا بطور کل در دربار شاه هخامنشی به خدمت مشغول بوده اند. این زنان ممکن بوده طی جنگی با دولت های بیگانه یا سرکوب شورشی به اسارت در بیایند یا بعنوان خراج توسط دولت های دیگر یا دولت ها و اقوام تابعه به دربار تحویل داده شوند یا اینکه بعنوان هدیه فی المثل به شاه داده شوند عین یک کالا و فی الواقع کنیز/برده زن باشند و یا دربار به زور اینان را برای حرمسرای شاه به خدمت بگیرد یا خودشان با اختیار بخواهند به حرمسرای شاه راه پبدا کنند (البته اینکه با اختیار خود بخواهند بروند بنظرم محل خدشه است چون تصریح محکمی بر آن حداقل من ندیدم) و در نتیجه زن آزاد محسوب بشوند نه کنیز چنانچه رفتاری که با استر شد بهیچ روی حاکی از رفتار با یک کنیز نبوده و مشخصا زنان آزادی که به این جایگاه میرسیدند با کنیزان در یک رده قرار نداشتند.

اما در هر حال تمام خدمتکاران جنسی در انزوا نسبت به بیرون دربار و تحت مراقب بسر خواهند برد و مشابه یک زن آزاد دیگر نمیتوانند زندگی کنند. حتی در هنگام مسافرت هم بنابر روایت پلوتارک بشدت محافظت شده در واگنی کاملا پوشیده و... حمل میشوند.

هر دختری ممکن بوده خدمتکار جنسی بشود و در اندرونی بدور از آزادی های اجتماعی اسیر دست شاه یا اشراف زاده هخامنشی بشود مگر شاهزادگان هخامنشی و با ارفاق [بنابر سخن پیر بریان] اشراف زادگان پارسی.

دختران باکره به حرمسرای شاه هخامنشی که تعداد زنان آن عموماً بالای سیصد خدمتکار جنسی عنوان شده راه پیدا میکردند. برخی ازین زنان هم مشابه خدمتکار جنسی خشایارشا یکم یعنی استر و خدمتکار جنسی فرانداتس [سردار خشایارشا یکم] میتوانسته خواه بدلیل محبوبیت و... ای که نزد شاه داشتند یا حالا هر دلیل دیگری در رتبه ای بالاتر از دیگر خدمتکاران جنسی قرار گرفته و حتی ملازم و خدمتکار نیز همراه خود داشته باشند گرچه در نهایت خدمتکار جنسی شاه یا عضوی از خاندان سلطنتی بوده و تمام عمرشان صرف خدمت به ارباب خود میشده است، این دسته از زنان که به دو مورد بیشتر برای آنها برنخوردم میتوانند مصداق عنوان «courtesan» شوند (آسپاسیا خدمتکار جنسی کوروش سوم را نیز میتوان اضافه کرد گرچه در اسناد قید نشده ملازم داشته اما مورد توجه سه شاهزاده هخامنشی بوده است) که این عنوان هم زیر مجموعه عنوان عام تر «concubine» است که در ترجمه انگلیسی متون یونانی و رومی و نیز سخنان دانشمندان به تمام خدمتکاران جنسی خواه در خدمت شاه خواه در خدمت اشراف زاده ها خواه خدمتکار جنسی محبوب خواه عادی اطلاق میشود.

این زنان برای خدمات دهی در مجالس عیاشی مهمانان ارباب نیز میتوانسته بکار گرفته شده و به آنها خدمات جنسی ارائه میداده اند. برخی از آنها آوازه خوان بوده و با کار با آلات موسیقی هم آشنایی داشتند و زنان رقاصه هم که در زمان ساسانی اسنادی دال بر وجودشان مشاهده میشود میتوانسته در این دسته قرار بگیرند (بنگرید به اواسط پست وبلاگ در اینجا). در متون بابلی هم دو عنوان «بردگان شاهی» و «بردگان کاخ» را داریم که احتمالاً «بردگان شاهی» همان خدمتکاران جنسی شاه بوده اند و مادامی که در حرمسرای شاه اقامت میکردند جایگاهشان بالاتر از دیگر کنیزان قرار داشته است گرچه بهیچ روی همسر رسمی محسوب نمیشدند و همواره جایگاه پست تری نسبت به همسر رسمی داشتند تا جایی که پلوتارک اینکه شاهان پارسی موقع عیاشی و... زنان خود را رد کرده و اینان را فرا میخوانند به چشم لطفی در حق زنان شاه به منظور عدم درگیر کردنشان در فساد و عیاشی نگاه میکرده است و در نهایت مورخین یونانی هم به فرزندان حاصل از اینها عنوانی مرتبط با حرام زادگی «nothobi» اطلاق میکرده اند. اما خب همانطور که متذکر شدم اینان الزاماً از کنیزان نبودند و زنان آزاد هم میتوانسته باشند و نیز کارشان فقط خدمات دهی جنسی نبوده و به امور دیگری هم میتوانسته بر حسب خواست ارباب خود گمارده شوند.

الف) دوران اساطیری-تاریخی

- اشعار فردوسی در شاهنامه دال بر به کنیزی گرفتن زنانی در نبرد اسفندیار زرتشتی فرزند گشتاسب شاه حامی زرتشت با ارجاسپ (عمارى بسیچید و دیبا جلیل * کنیزک ببردند چینى دو خیل‏ * برخ چون بهار و ببالا چو سرو * میان ها چو غرو و برفتن تذرو) که مشخصاً این کنیزان به خدمتکاری جنسی هم بنا به خواست ارباب خود گمارده میشدند.

- تعداد بالای فرزندان گودرز و گشتاسب [78 پسر برای گودرز و 30 پسر برای گشتاسب] نشان دهنده وجود همسران و خدمتکاران جنسی متعدد برای این دو و نتیجتاً خبر از وجود داشتن این امر میان شاهان و پهلوانان کیانی است [مشخصاً این تعداد غیر از فرزندان دختر و بارداری هایی بوده که به سرانجام نمیرسیده است بنابراین تعداد بارداری ها بسیار بیش از این ارقام بوده و همانطور که شهبازی هم متوجه بود این رقم مشخصاً مربوط به وجود حرمسرا و یا بطور کل خدمتکاران جنسی است گرچه شهبازی آنرا متأثر از اشکانیان میدانست (به پیوست سوم رجوع کنید)].

ب) مادها (از سال 710 (708) الی سال 550 قبل از میلاد)

- روایت کتزیاس از ساتراپ بابل که زیر دست شاه ماد بوده [بگونه ای که شاه ماد براحتی به بابل رفته و فرمان به اعدام وی میدهد] چنانچه او 150 خدمتکار جنسی که با آلات موسیقی کار میکردند را به حضور نماینده شاه ماد که در دربارش حضور داشت می آورد.

ج) کوروش دوم (559 الی 530 قبل از میلاد)

- روایت گزنفون در کوروش نامه دال بر به غنیمت گرفتن زنان شوهر دار و خدمتکاران جنسی اردوگاه لشکر شاه آشور پس از شکستش بدست ارتش متحد پارس ها به فرماندهی کوروش دوم و مادها و هیرکاتی ها و ارمنی ها چنانچه گزنفون بیان میکند مادها این زنان را بخاطر زیبایی شان به غنیمت گرفته و در داخل کالسکه هایی حمل میکردند و کوروش دوم بعنوان به نوعی فرمانده این ارتش متحد هم خود اجازه این کار را به مادها داد.

- در نهایت ازین زنان سه نفر از آنها را مادها بعنوان کنیز برای کوروش دوم می آورند که دو نفرشان دخترانی آوازه خوان و یک نفرشان پانته آ اهل شوش بود.

- وجود کالسکه های حمل زنان در ارتش کوروش دوم طی نبرد با کرزوس شاه لیدی که کوروش به افسر خود کاردوخوس دستور میدهد این کالسکه ها در پشت کاروان بارها [طبیعتاً انتهایی ترین قسمت های کاروان ارتش] قرار داده بشود [محتملا به جهت اینکه این زنان در صورت شکست براحتی بدست دشمن نیافتند و فرصت عقب نشینی و حفظشان باشد].

- روایت مصریان بنابر نقل هرودوت از علت جنگ بین کمبوجیه و آخرین فرعون مصر در دودمان بیست و ششم که میگفت کوروش دوم دختر فرعون مصر را خواستگاری کرده لکن فرعون مصر از ترس اینکه دختر وی خدمتکار جنسی کوروش دوم بشود دختر فرعون قبلی را که وی پدرش را کشته بوده برای کوروش دوم میفرستد و این دختر مادر کمبوجیه دوم میشود.

د) کمبوجیه دوم (530 الی 522 قبل از میلاد)

- روایت پارسها بنابر نقل هرودوت از علت جنگ بین کمبوجیه و آخرین فرعون مصر در دودمان بیست و ششم که بیان میداشت وی دختر فرعون مصر آماسیس را خواستگاری کرده و فرعون از ترس خدمتکار جنسی شدن دخترش دختر فرعون قبلی آپریس را میفرستد. بر اساس روایت هرودوت دختر فرعون مصر در نهایت خدمتکار جنسی شاه پارسی میشود چون وی فرزند او را نامشروع خطاب میکند که عنوان مورخین یونانی به فرزندان این خدمتکاران جنسی است.

- سندی بابلی که از فروش دو برده بواسطه فردی که دارای سمت در منطقه تخت جمشید بوده در سال هفتم فرمانروایی کمبوجیه حرف میزد. طبیعتاً این برده ها که در آن دوران خرید و فروش میشده زنانشان کنیز و بنا به خواست ارباب خود میتوانسته خدمتکار جنسی وی بشوند.

ه) بردیا (522 قبل از میلاد)

- وی را در رخت خوابش وقتی که کنار خدمتکار جنسی بابلی اش خوابیده بود به قتل میرسانند.

و) داریوش اول (522 الی 486 قبل از میلاد)

- یکی از الواح تخت جمشید از فروش یک کنیز زن از املاک سلطنتی در زمان داریوش یکم خبر میدهد.

- همسر داریوش وقتی میخواهد شوهر خود را به حمله به یونان ترغیب کند بیان میدارد که دخترانی «سدمونی - ارژیانی - آتنی - کورتنی [نام مناطقی مربوط به یونان باستان]» میخواهد که مشخصاً این دختران غنیمت جنگی محسوب میشده و بعنوان کنیز به خدمت ملکه درآمده و میتوانسته به مهمان بعنوان خدمتکار جنسی خدمات ارائه داده یا ملکه هریک از آنان را که بخواهد به حرمسرای اشراف زاده ای یا در صورت رضایت شاه به حرمسرای شوهر خود بفرستد.

- سه فرستاده داریوش یکم که به نزد آمینتاس یکم مقدونی میروند وقتی آمینتاس برایشان مهمانی بزرگی ترتیب میدهد و اینان هم مست میکنند بیان میدارند عادت دارند در مهمانی های بزرگ همسران و خدمتکاران جنسی خود را نیز همراه داشته باشند و آمینتاس نیز در نهایت مجبور میشود برای این نماینده های مست خدمتکاران جنسی تهیه کند.

- وقتی داریوش به شورش ایونیا پایان داد سپاهیانش پسران یونانی را گرفته و اخته و بجای مردان خواجه کردند و زیباترین دختران را هم [طبیعتاً به منظور خدمتکاری جنسی] به نزد داریوش یکم بردند.

ز) خشایارشا یکم (486 الی 465 قبل از میلاد)

- جریان استر که حرمسرا و آماده سازی دختران باکره برای شاه را شرح داده است و پروفسور پیر بریان و پروفسور لوید لولین جونز هردو تأکید کردند که این قسمت از کتاب استر تاریخی و موافق روایات یونانی و فاقد اعتبار نیست و اطلاعات خوبی از کم و کیف حرمسرای شاه هخامنشی در اختیار ما قرار میدهد.

- تمیستوکلس وقتی میخواسته از یونان به دربار ایران پناهنده بشود بنا به توصیه لیسیتید که از دوستان خشایارشا یکم بوده برای اینکه کسی حین راه متوجه نشود به شکل خدمتکاران جنسی که برای شاه هخامنشی میبردند به نزد شاه هخامنشی خشایارشا یکم میرود.

- بعد از شکست ایرانیان از یونانیان در نبرد پلاته زنی که خدمتکار جنسی فرانداتس (از فرماندهان پارسی خشایارشا یکم، ویکی پدیای آلمانی وی را برادر زاده خشایارشا یکم خوانده است [با فرانداتیس اشتباه گرفته نشود]) بوده و در آن منطقه حضور داشته است بعد ازینکه میفهمد ایرانیان شکست خورده اند به نزد ژنرال اسپارتی پوسانیاس میرود و به اینکه به زور کنیز فرانداتس شده بوده اشاره کرده و از ژنرال اسپارتی میخواهد که وی را از کنیزی نجات دهد.

- حرمسرای تخت جمشید مربوط به زمان خشایارشا یکم است.

- هرودوت بعنوان مورخی که زمان سلطنت خشایارشا و اردشیر دوم هخامنشی را درک کرده (در زمان آنها میزیسته است) وجود خدمتکاران جنسی برای پارسها را به صراحت تأیید میکند.

ح) اردشیر یکم (465 الی 424 قبل از میلاد)

- وی هفده پسر از خدمتکاران جنسی خود داشته است.

ط) خشایارشا دوم و سغدیانوس (424 قبل از میلاد)

- مدت سلطنت این دو کوتاه تر از آنی بوده که گزارشی از حرمسرای شاه هخامنشی در آن زمان یا... بخواهد به ما برسد تنها میدانیم خشایارشا دوم تنها فرزند مشروع [فرزند از همسر] اردشیر یکم از داماسپیا بوده و سغدیانوس هم فرزند خدمتکار جنسی بابلی اردشیر یکم بنام «الوگینه» بوده است.

ی) داریوش دوم (424 الی 404 قبل از میلاد)

- وی بهمراه آریستس پسران خدمتکار جنسی بابلی اردشیر یکم بنام «کوسمارتیدنه» بودند.

ک) اردشیر دوم و کوروش سوم (404 الی 401 قبل از میلاد)

- کوروش سوم خدمتکاران جنسی را دور خود داشته و بین آنها آسپاسیا نامی که بقول پلوتارک نامش قبلاً میلتو بوده خدمتکار جنسی محبوب کوروش سوم بود که بعد از کشته شدن وی در نبرد با اردشیر دوم به دست اردشیر افتاده و خدمتکار جنسی وی میشود. داریوش ولیعهد اردشیر دوم وقتی که به سمت ولیعهدی تعیین میشود این خدمتکار جنسی را از پدرش طلب میکند و اردشیر هم او را به وی میدهد لکن بعد از مدتی آسپاسیا را از وی گرفته و به کار در معبد آناهیتا میگمارد.

ل) اردشیر دوم (404 الی 362 قبل از میلاد)

- وی 360 خدمتکار جنسی در حرمسرای خود داشته است.

- اردشیر دوم فقط از خدمتکاران جنسی اش بنا به قولی 115 پسر و بنا به قولی 150 پسر داشته است.

- فارنابازوس دوم داماد اردشیر دوم میخواسته دختر یکی از اشراف زادگان پارسی را به خدمتکاری جنسی خود بگیرد و پدر آن دختر یعنی اسپیتریداتس هم که متوجه این موضوع شده بوده و آنرا توهین به خود تلقی میکرده دختر و همسر و هرچه داشت را به دست آگسیلائوس دوم پادشاه اسپارت میسپارد تا از دست این اشراف زاده هخامنشی در امان باشند و دخترش خدمتکار جنسی وی نشود.

- مانیا همسر زنیس ساتراپ زیر دست ساتراپ فارنابازوس دوم داماد اردشیر دوم بوده و وقتی شوهرش می میرد برای اینکه زن بوده و بتواند بعنوان جانشین شوهرش ساتراپ زیر دست باقی بماند بهمراه هدایی و خدمتکاران جنسی که داشته برای جلب نظر ساتراپ بالا دستش یعنی فارنابازوس دوم به دیدار وی میرود.

- کنیزی با نام «تیموزه» از طرف شاه مصر [شاه مصر در ترجمه فارسی کتاب از کوروش تا اسکندر پیر بریان آمده] برای «استتیره» همسر اردشیر دوم بعنوان هدیه فرستاده میشود، بعداً این کنیز اسیر دست هخامنشیان جزء خدمتکاران جنسی در حرمسرا اکسی یارتس شوهر خواهر استتیره میشود.

م) اردشیر سوم (362 الی 338 قبل از میلاد)

- سندی باستان شناسی بابلی با نام رویدادنامه اردشیر سوم بیان میدارد وی زنان و سربازانی را از شهر صیدون اسیر کرده و زنان را به کاخش در بابل گسیل داشته است [سربازان را به کاخ نمیفرستد چون طبیعتاً در داخل کاخ به کنیز نیاز داشتند نه برده های سرباز]. مشخصاً این زنان بنا به ظاهر و... یا در حرمسرا یا در دیگر قسمت های کاخ شاه هخامنشی به کنیزی گرفته میشدند.

ن) داریوش سوم (338 الی 330 قبل از میلاد)

- وی 360 خدمتکار جنسی داشته است. بنا به قول دیگری نیز وقتی برای نبرد با اسکندر حرکت میکند 365 خدمتکار جنسی همراه داشته است (در آن نبرد مادر و ملکه و... داریوش نیز همراهش بودند). باز بنا به قول دیگری داریوش سوم 350 خدمتکار جنسی را همراه خود در نبردها میبرده است.

- بعد از شکست در جنگ ایسوس در مقابل اسکندر 329 خدمتکار جنسی وی به دست یونانیان می افتد.

- پارمنیون سردار اسکندر وقتی در دمشق به اموال و کنیزان داریوش سوم دست پیدا میکند به اسکندر نامه مینویسد که 329 خدمتکار جنسی و 500 خدمتکار خانگی از داریوش سوم کشف کرده است.

- زنی که آنتیگونا نام داشته و اهل مقدونیه بوده قبل ازینکه در دمشق اسیر و به دست ژنرال اسکندر مقدونی فیلوتاس بیافتد توسط اتوفراداتس سردار داریوش سوم به کنیزی گرفته شده بوده است.

- دینون (مورخ یونانی قرن سوم پیش از میلاد) میگوید ملکه [ملکه شاه هخامنشی] احترام زیادی از جانب خدمتکاران جنسی دریافت میداشته است.

ص) اشکانیان (238 قبل از میلاد الی 224 بعد از میلاد)

- پلوتارک (مورخ قرن یکم و دوم میلادی) بیان میدارد شاهان ایران در ضیافت ها همسران خود را نیز در کنار خود دارند اما وقتی میخواهند عیاشی و مستی کنند آنها را رد کرده و خدمتکاران جنسی را به حضور می طلبند.

- سورنا سردار معروف اشکانی بهنگام سفر دویست واگن داشته که خدمتکاران جنسی وی را حمل میکرده اند.

- استرابو بیان میدارد ایرانیان با زنان زیادی ازدواج میکنند و تعداد زیادی هم خدمتکار جنسی دارند.

ع) ساسانیان (224 الی 651 قبل از میلاد)

- آثنئیوس (نویسنده و سخنور یونانی در قرون دوم و سوم پس از میلاد) میگوید شاه ایران ماننده ارباب بر همسرش حکومت میکرده و ملکه ایران خدمتکار جنسی داشتن شوهر خود را تحمل میکند.

- آمیانوس مارسلینوس بیان میدارد اکثر ایرانیان در شهوت جنسی زیاده روی میکنند و سخت به تعداد زیادی خدمتکار جنسی قانع میشوند.

- در متون زرتشتی عنوان «چکر زن» را می بینیم که مشخصاً بیان زن خدمتکار خانه است که در رده ای پست تر از همسر پادشا زن و بانوی خانه قرار دارد و احتمالاً این زن همان خدمتکار جنسی مرد خانه بوده است که طبیعتاً کارهای منزل و بانوی خانه را هم موظف بوده انجام دهد، بنگرید به بخش دوم مقاله ام در اینجا. جز عنوان «چکر زن» عنوان دیگری را نداریم بتوانیم با کلمه «concubine» در روایت مورخینی همچون مارسلینوس و آثنئیوس برای زمان ساسانیان تطبیق بدهیم بخصوص که میدانیم این زنان الزاماً کنیز نبودند و نمیتوان اینان را همان برده در متون زرتشتی دانست. البته چکر زن به زنی مرد در می آمده و آنطور که پروفسور بارتولومه میگوید زن درجه دوم بوده در حالیکه برای کنیز تصریحی بر این امر نیست، فلذا چکر زنان همان زنان آزادی که خدمتکار جنسی میشده اند می‌تواند در نظر گرفته شود که جایگاهشان به نوعی بین کنیزان و پادشا زنان بوده است.