یادداشت کوتاه: فلسفه اخلاق در جهان بینی غیر دینی

بسم الله الرحمن الرحیم

 

ویرایش شده در فروردین ماه 1403

اصل بقا و بقای بهتر (کیفیت بقا) انگیزه عمل به اخلاقیات و تولید آنها در تفکرات مبتنی بر ادیان غیر الهی و یا لائیک (بی دین) هست. تفاوت اخلاقیات دینی و غیر دینی در اینجاست که در دین چهارچوب/چارچوب اخلاقیات توسط اصل بقا تولید نمیشود و خالق تعیین کننده هست نتیجتاً مطلق اند (میتوان آنها را همان احکام اولیه در نظر گرفت) اما در داخل چهارچوب انسان آزاد است بنابر عقل و منطق و اصل بقا و... اخلاقیات را تعیین بکند، لکن در جهان بینی غیر دینی بقا و بقای بهتر تولید کننده اخلاقیات هستند و بطور کل نسبی بنظر میرسند. اما در فلسفه اخلاق دینی هم یکی از وجوه مهم عمل به اخلاقیات همان بقا و بقای بهتر خواهد بود، مگر نه اینکه بهشت و جهنم هم هردو بقای انسان را تحت الشعاع قرار میدهند؟! یا اساسا اینکه خداوند به کرات در قرآن از عناوین «سریع العقاب» یا «یوم الحساب» یا... استفاده کرده جز این نیست که خواسته انگیزه بقای بهتر در بهشت، در مقابل بقایی به بدترین شکل ممکن در جهنم را بواسطه اعمال آدمی به او بدهد و بقای انسان را برای موجه بودن عمل به انجام اعمال دینی مطرح کند؟!؛ نیز اضافه کنید آیات متعدد کلام الله کریم که از انسان هایی که خدا ترس هستند به کرات یاد کرده است، ترس از خداوند دلیلی جز این دارد که بقا و بطور کل هستی انسان در گرو خواست و اراده ذات أقدس الهیست؟.

دروغ و کتمان در جمهوری اسلامی

بسم الله الرحمن الرحیم

 

در ماجرای هواپیمای اوکراینی سخنگوی ارشد ستاد کل نیروهای مسلح به صراحت شایعات مربوط به ساقط شدن عمدی آن هواپیما توسط موشک های خودی را رد کرد (بنگرید به اینجا) اما بعداً بر اساس سخنان سردار حاجی زاده مشخص شد از همان چهارشنبه هجدهم دی ماه (هواپیما بامداد هجدهم دی ماه سقوط کرد ولی بیانیه ستاد کل صبح شنبه بیست و یکم دی ماه منتشر شد) ستاد کل در جریان ماجرا بوده و صرفاً اطمینان نداشتند که هواپیما توسط آتش خودی ساقط شده است:

عزیزان هواپیمایی کشوری تا قبل از اعلام نیروهای مسلح محکم اعلام کردند که این موضوع اصابت موشک نیست و تحت بررسی است؛ اولا آنها بر اساس دانسته‌های خود عمل کردند و از این حادثه خبر نداشتند. بنده زمانی که مطلع شدم در صبح چهارشنبه بلافاصله به مسئولین اطلاع دادم این موضوع را به من گفتند هدفی را زده ایم اما تقارن آن با این موضوع من را به شک انداخت.

بلافاصله به تهران حرکت کردم اما در بین راه به مسئولین اطلاع دادم که این اتفاق افتاده است و احتمال بالا می دهم که هواپیمای خودی را زده‌ایم. زمانی که به تهران رسیدم دیدم که ستادکل نیروهای مسلح یک تیم بررسی سانحه تشکیل داده است و تمام این تیم و افراد دخیل در این قضیه را کاملا قرنطینه کرده بودند و ما اجازه نداشتیم اطلاع رسانی کنیم.

تاخیر در اطلاع‌رسانی به این دلیل نبود که کسی بخواهد موضوعی را کتمان کند، بلکه روال همین است که ستادکل باید این موضوع را بررسی کند که پس از بررسی صبح جمعه همه اطلاعات جمع شد و مشخص شد که واقعه چه بوده است (منبع: بنگرید به اینجا).

از برده آشوری تا کورتش هخامنشی

بسم الله الرحمن الرحیم

 

یکی از مواردی که در زمینه مطالعات ایران باستان مورد توجه است مقوله جیره ایست که کُورتَش های کارگر در تخت جمشید دریافت میکرده اند. بدلیل آنکه برای ایشان به صراحت از عنوان برده استفاده نشده و جیره دریافت میداشته اند اکثر دانشمندان حوزه تاریخ ایران بیان داشته اند که اینها برده نبوده اند (البته برخی هم کورتش را معادل برده در نظر گرفته اند) و نتیجتاً مشابه مصر باستان که از شهروندان آزاد در ساخت اهرام استفاده و به ایشان جیره تعلق میگرفته در تخت جمشید هم وضع بهمین منوال جریان داشته است. جیره این کورتش ها در قالب کوارت/Quart به این جماعت داده میشده و آنچنان که پروفسور محمد داندامایف در دانشنامه ایرانیکا توضیح میدهد یک کوارت برابر با 1.14 لیتر بوده است (بنگرید به پاراگراف پنجم در اینجا). ماریا بروسیوس در کتاب خودش Women in Ancient Persia که با عنوان «زنان هخامنشی» و «زنان در ایران باستان» دوبار ترجمه فارسی شده این الواح را بررسی کرده و از پرداخت جیره هایی همچون جو و گندم و شراب و... به این کورتش ها تا میزان جیره شان در آن کتاب مستند شرح داده شده است. بر این اساس میزان جیره کورتش هایی که کار تخصصی نداشتند و به اصطلاح کارگر ساده محسوب میشدند بین 20 الی 30 کوارت بوده است:

اسلام تحقیقی در مقابل سنت پرستی تقلیدی

بسم الله الرحمن الرحیم

 

زمانی فردی به بنده حقیر گفت که من مشابه اقیانوسی با عمق یک انگشت دست هستم و دلیلش هم این بود که علیرغم اطلاعات زیادی که در حوزه های مختلف اعم از زیست شناسی و فیزیک و فلسفه ذهن و... دارم (البته از حوزه مطالعاتی آیین زرتشت و تاریخ ایران باستان و اسلام من بی خبر بود) اما در هیچ یک بصورت عمیق وارد نشدم [مثلاً در حد یک فیلسوف یا نزدیک به یک دانشجوی مثلاً دکترای فیزیک یا...]. من در پاسخ متذکر شدم چیزی که من هستم کاملاً عادیست و هر انسانی باید به این سطح از معلومات دست پیدا بکند، اما اینکه در کدام حوزه بصورت تخصصی و عمیق وارد شود بر عهده خودش است. گرچه در حوزه ایران باستان کاملاً عمیق وارد شدم و شش سال است کار میکنم. دلیلش هم مشخص است، تمامی این حوزه ها به مقوله علم و دین برمیگردند.

علامه حسن زاده آملی سخن درخور توجهی اینجا دارند و میگویند:

بدون تعصّب مذهبی، حاشا و کلّا، بنده خودم در یکی از نوشته‌هایم عنوان کرده‌ام و گفته‌ام که من از دین درآمدم و دوباره دین را قبول کردم. خواه مردم بپذیرند، خواه نپذیرند. بنده، بله بنده، حسن زاده آملی از دین بدر آمدم و دوباره دین را پذیرفتم. بنده دین آبایی ندارم، دین تقلیدی و طایفه‌ای ندارم، من اثنی عشریه به تحقیق شدم، نه به تقلید (منبع: بنگرید به اینجا).

تحلیلی بر اساس نقش مهم مسلمانان در جنگ اوکراین

بسم الله الرحمن الرحیم

 

عموماً وقتی سخن از جنگ هایی که مسلمانان در دو طرف آن شرکت دارند میشود ذهن معطوف میشود به جنگ هایی با زمینه دینی اما در اینجا با موردی طرف هستیم که مقوله نه دینی است نه نژادی، بلکه بر اساس عقاید شخصی و قومی و شاید ملی غیر دینی است، یعنی صرف ملیت و قوم گرایی و منافع شخصی و نه حتی مباحثی همچون امت گرایی، دو گروه از مسلمانان روی به جنگ با یکدیگر آورده اند.

یادداشتی بر برده داری (3)

بسم الله الرحمن الرحیم

 

پیشتر طی دو یادداشت نشان داده بودم اساساً هیچ ایرادی به مقوله برده داری در تاریخ دین مبین اسلام وارد نیست. در این یادداشت کوتاه میخواهم به وجهی از احکام برده و مالک بپردازم که بنظرم تا حدی مغفول مانده است. 

دگماتیسم و فساد عقیده به سبک زرتشتیت نوین

بسم الله الرحمن الرحیم

 

یکی از مواردی که امروزه در جامعه زرتشتی ایران وجود دارد عدم جواز ازدواج مسلمانان با زرتشتیان است چنانچه موبد کوروش نیکنام در اینباره میگوید:

نقد کامل شبهه بت ا... (قسمت اول)

بسم الله الرحمن الرحیم

 

بنظر میرسد اصولاً بسیاری از سایتهایی که در زمینه رد شبهات و بیان حقانیت دین مبین اسلام فعالیت میکنند و مبلغین فارسی زبان دین اسلام هم تا جایی که رصد کردم از این شبهه اطلاعات کاملی ندارند، حتی خود سایتهای ضد اسلامی فارسی هم بطور کامل از این شبهه که یعنی میخواهند به اسلام آنرا وارد کنند بعضاً خاطرم هست اطلاع کافی نداشتند. به لطف خداوند و مدد صاحب الزمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، این مقاله اولین ردیه کامل و جامع به این شبهه به زبان فارسی است.

مالک وبلاگ مکتب رئالیسم،  آذرماه 1402

متن مقاله

از مشهور ترین ایراداتی که باستان پرستان ضد دین و بعضاً برخی مسیحیان نسبت به دین مبین اسلام بیان میکنند مسئله بت ا... است و من فقط یک ردیه تخصصی مربوط به این شبهه آنهم به زبان انگلیسی در این لینک دیدم:

www.islamic-awareness.org/Quran/Sources/Allah/moongod.html

فلسفه اخلاق و شعار سه گانه آیین زرتشت

بسم الله الرحمن الرحیم

 

شهید مطهری پیرامون شعار گفتار و کردار و پندار نیک زرتشتیان نقدی بر اساس فلسفه اخلاق بیان داشته و میگوید:

دو مسئله است که باید گفته شود: یکی اینکه در اخلاق و تربیت اسلامی به چه اصول و مبانی‏ای توجه شده. در اخلاق و تربیت، صحیح نیست که بگوییم: اخلاق خوب، تربیت خوب. اخلاق خوب و تربیت خوب را باید به دست آورد. کسی نمی‏گوید غیر از این است، ولی عمده این است که هر مکتبی چه سیستم اخلاقی را خوب می‏داند و چه سیستم اخلاقی را بد می‏داند. مکتبهای اخلاقی دنیا که همه اخلاق پیشنهادی خود را به عنوان اخلاق خوب پیشنهاد کرده‏اند تفاوتشان با یکدیگر در حد تضاد است، یعنی حداکثر تباین میانشان هست؛ یک عمل را مکتبی اخلاقی می‏داند و مکتب دیگر ضد اخلاقی. اخلاق علم دستوری است، یعنی علم «چگونه باید بود» و فرمان اینکه این‏طور باش. سؤال این است که چگونه باشیم از نظر این مکتب خوب خواهیم بود؟ پس صرف توصیه کردن به اینکه اخلاق خوب داشته باشید، معرّف یک مکتب اخلاقی نمی‏تواند باشد. و شاید مکرر گفته باشیم که پوک ترین و بی‏مغزترین حرفها همین حرف منسوب به زردشت است که می‏گوید:

گفتار نیک، پندار نیک، کردار نیک. آخر نیکی چه هست؟ مثل این است که از مهندسی برای ساختمان یک مسجد طرح بخواهند، به او بگویند: طرح شما چیست؟

نقد اجمالی بر بابی گری و بهائیت

بسم الله الرحمن الرحیم

 

نویسنده: سید الیاس امین

آیین بیانی یا آیین بابی به دینی گفته می‌شود که از سال ۱۲۵۹ قمری به رهبری علی‌ محمد باب  و با حمایت جمعی از پیروان شیخیه در ایران پدید آمد. البته ممکن است گفته شود علی محمد باب ادعا کرد امام زمان است نه پیامبری جدید، اما باید در نظر داشته باشیم که در عمل وی دینی جدید را بنیان نهاد و حسینعلی نوری آنرا تکمیل کرد و از سخنانش هم بنیانگذاری دینی جدید برداشت میشود. پیروان این جنبش در ادامه و پس از ایجاد شورش و ترور در چند شهر کشور و اعدام علی محمد باب بدستور امیر کبیر به سرزمین عثمانی تبعید شدند. یکی از نکات جالب در رابطه با بنیانگذار این آیین ماجرای اعدام وی است چنانچه بار اول که دستور تیراندازی دادند بعد از فرونشستن گرد و غبار دیدند که اثری از باب نیست و طناب ها باز شده اند، اما این معجزه نبود، بلکه یک سهل انگاری ساده بود که مأموران مرتکب آن شده بودند و باب هم از آن سوء استفاده کرده بود:

حجاب اجباری در دوران قاجار

بسم الله الرحمن الرحیم

 

وبسایت فرادید تصویری را منتشر کرد مربوط به عکس دسته جمعی گروهی از دانش‌آموزان مدرسۀ ژاندارک در دوران قاجار (این مدرسه را فرانسوی‌ها برای تحصیل دختران ارمنی در ایران تاسیس کرده بودند) بنگرید:

طراحی هوشمند یا طراحی أصلح؟!

بسم الله الرحمن الرحیم

 

نکته: منظور از طراحی هوشمند در اینجا هر مدل علمی-فلسفی مربوط به پیدایش حیات و نیز گونه های جانوری بر روی کره زمین می باشد که میتواند در جهان بینی تئیسم تبیین بشود. چه مدل های تکاملی امثال فرانسیس کالینز و چه استفان مایر و مایکل بهی و چه خلقت دفعتی گونه از گل مشابه آنچه در فلسفه دینی مد نظر خیلی از علمای اسلام برای انسان بیان میشده است. در اینجا هر مدلی در زیست شناسی تکاملی مصداق طراحی هوشمند محسوب میشود بجز مدل هایی که در آنها هیچگونه غایتمندی نباشد و موتور اصلی شان جهش های تصادفی/Random Mutation باشد. 

افسانه کتابسوزی خوارزم

بسم الله الرحمن الرحیم

 

متن این پست برگرفته از کتاب «افسانه ی کتابسوزی (بررسی و نقد فرضه کتاب سوزی و امحا کتب به وسیله فاتحان مسلمان)» نوشته آقای «مجید شاکر سلماسی» و خانم «صفیه رضایی» صفحات ۷۴ الی ۸۲ می باشد. در اینجا بطور کامل و مستند افسانه کتابسوزی که ابوریحان بیرونی بدون ارائه سندی آنرا نقل میکند به چالش کشیده و ابطال میشود: