بسم الله الرحمن الرحیم
بر اساس آیه 96 سوره آل عمران بیت الله الحرام در مکَّة المکرَّمة اولین معبدیست که خداوند برای نیایش و پرستش خود توسط مردم بر روی زمین قرار داد. در متن این آیه یک نکته نهفته است و آن اینکه بنابر آیات شریفه 127 سوره بقره و 37 سوره ابراهیم و 26 سوره حج، حضرت ابراهیم خلیل الله (علیه السلام) بهمراه فرزندشان حضرت اسماعیل (علیه السلام) یا بنا کننده و یا تجدید بنا کننده کعبه بوده اند. از طرفی دیگر این مقوله بوضوح با محتوای آیین زرتشت در دو وجه دارای تضاد است.
بسم الله الرحمن الرحیم
لوسیوس فلاویوس آریانوس از مورخین یونانی عهد باستان در کتاب معروف خود یعنی آناباسیس اسکندر در رابطه با چگونگی مجازات اردشیر پنجم (با نام بسوس، شاهزاده هخامنشی و قاتل داریوش سوم که مدت کوتاهی بعد از مرگ وی خود را پادشاه خواند) توسط این شاه مقدونی میگوید:
بسم الله الرحمن الرحیم
در رابطه با گنج پنهان داریوش سوم مطالب متعددی در فضای مجازی به چشم میخورد که جملگی تا جایی که رصد کردم با اینکه متنی مشابه دارند بدون سند هستند. از طرفی دیگر برخی مطالب مربوطه هم بعضاً حاوی عنوان از جهتی اغراق آمیز همچون «بزرگترین گنجینه ایران» بودند. من برآن شدم تا در این پست با استناد به یک مأخذ قابل استناد در رابطه با این گنجینه قلم فرسایی بکنم و قبل از نقل متن کتاب مربوطه باید عرض کنم بنظر میرسد اکثر چیزی که در فضای مجازی ازین گنج پنهان نقل شده از همین مأخذ میباشد [مثل گزارش روزنامه ابتکار در سال 1396 (اینجا) و وبسایت الی گشت در سال 1397 (اینجا) که وبسایت خبری آفتاب نیوز هم در همان تاریخ آنرا باز نشر کرده است (اینجا) و یا متن وبسایت به اشتراک گزاری محتوای Atchuup (مورد هفتم در اینجا) که بدون تاریخ و ارجاع و نام نویسنده است] اما بنابر دلایلی نامعلوم هیچ یک از صفحات مجازی که من چک کردم نامی ازین کتاب نبردند و اصلاً منبعی را معرفی نکردند.
بسم الله الرحمن الرحیم
اصلی ترین ایرادی که باستان پرستان به پدر علم تاریخ یعنی هرودوت هالیکارناسی میگیرند برخی روایت های بظاهر عجیب و غریبی میباشد که وی نقل کرده است. از آن جمله این دسته از روایت ها تیره بودن نطفه هندیان و مورچه هایی در هند هست که بزرگتر از روباه اند. پیشتر پاسخی فلسفی به بخشی ازین روایات که بنظر میرسد حاصل مشاهده مستقیم خود هرودوت نیستند دادم (بنگرید به مورد ج در اینجا) اما در این پست میخواهم از زاویه ای دیگر به این مهم بپردازم. جدای از روایت تیره بودن نطفه هندیان که شاید ریشه در روایتی واقعی (البته نه بصورت مطلق یا اکثریت) داشته است* در اینجا مورچه های بزرگ مد نظر هرودوت را بررسی خواهم کرد. هرودوت در کتاب سوم بند 102 اثر مشهور خود یعنی تواریخ میگوید:
بسم الله الرحمن الرحیم
شاهان پارسی همچون کوروش دوم و داریوش یکم عموماً در ابتدای کتیبه هایی که ازیشان برجای مانده خود را با القابی خاص معرفی میکردند که بیشتر جزء القاب رایج میان شاهان بین النهرینی بوده است. برخی ازین القاب توجیهات خود را دارند چنانچه بعنوان مثال وقتی داریوش یکم در بند یک ستون یکم از کتیبه بیستون میگوید: «the great king, king of kings, the king of Persia [Pârsa], the king of countries (I) شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه پارس، شاه کشورها» مشخصاً منظورش از شاه شاهان پادشاه حاکمان ساتراپ ها بوده و منظورش از کشورها هم همان ساتراپ هاست.
بسم الله الرحمن الرحیم
پیشتر بصورت مفصل طی سلسله پست هایی مربوط به خدمتکاران جنسی وجود اینان را که غالباً شاغل در حرمسرا بودند از دوران ماد تا ساسانیان بیان کرده بودم. در این پست میخواهم به یکی از اسنادی بپردازم که از آن میتوان در جهت وجود حرمسرا و خدمتکاران جنسی در دوران عیلام باستان بهره برد. تِپتی اَهَر پادشاه شوش و انشان [عنوان رایج برای خیلی از شاهان عیلام] جز پادشاهان سلسله کیدینو در دوران عیلامی میانه در قرن پانزده الی شانزده قبل از میلاد بوده است.
بسم الله الرحمن الرحیم
بعد از دو پست که در آنها اسناد باستان شناسی مرتبط با حجاب زنان در دوران مادها تا ساسانیان را بطور اجمالی بررسی کرده بودم در این پست میخواهم به سراغ دوران پیشا هخامنشی و یکی از تمدن های مطرح تاریخ بشر یعنی عیلام بروم. در نهایت بر اساس سه پستی که در وبلاگ منتشر کردم میتوان نتیجه گرفت از دوران عیلامیان تا ساسانیان حجابی خیلی نزدیک به حجاب اسلامی (و در مواردی دارای اختلاف فاحش با آن) هیچگاه در ایران باستان بر اساس اسنادی که در اختیار داریم بین اکثریت مردم اعم از اشراف و رعایا و کنیزان رواج نداشته است.
بسم الله الرحمن الرحیم
اگر خاطرتان باشد چندی پیش دکتر حسن محدثی گیلوایی (دارای دکترای جامعه شناسی) از منتقدین ناسیونالیسم مبتنی بر باستانگرایی طی نوشته هایی در کانال تلگرامی خودشان به نقد کوروش دوم و ایران باستان پرداختند که اظهارات ایشان با واکنش بشدت تند باستان پرستان و حتی باستانگرایان مواجه شد [من در وبلاگ بطور کل از عنوان باستان پرستی برای اشاره به باستان گرایان افراطی استفاده میکنم]. گرچه برخی واکنش ها مثل یادداشت زمانی مقدم در روزنامه فرهیختگان با رعایت متانت و ادب همراه بود اما از باستانگرایان سرشناسی همچون دکتر شهرام جلیلیان تا برسد به سمپات های باستان پرست بی هویت و نشان در فضای مجازی گویا واکنشی تند و سخت نسبت به اظهارات دکتر گیلوایی اتخاذ شده است.
بسم الله الرحمن الرحیم
بنابر نقل هرودوت در کتاب سوم بندهای یکم الی دوم تواریخ خود وقتی کمبوجیه دختر فرعون مصر را به زنی خواست فرعون وقت آماسیس دوم/آمازیس دوم/اخموس دوم/Amasis II/Ahmos II از ترس اینکه دخترش خدمتکار جنسی «Concubine» کمبوجیه بشود دختر فرعون قبلی یعنی آپریس (یا Uahabra) که نامش «نی تِِتیس» بود را بجای دختر خود برای این شاه پارسی میفرستد. سپس هرودوت عنوان میکند کمبوجیه همواره دختر فرعون مصر را به نام پدرش میخواند (مرتبط با زمانیست که دیگر خدمتکار جنسی کمبوجیه شده بود) اما یکبار نی تتیس به کمبوجیه میگوید که دختر حاکم قبلی است و فرعون فعلی مصر به زور حکومت را غصب کرده و با مصریان بر ضد پدرم که ارباب وی بوده قیام میکند و پدرم را میکشد.
بسم الله الرحمن الرحیم
پیشتر در وبلاگ (بنگرید به اینجا) برای هر فرد اهل تحقیقی به ثبوت رسانیده بودم که حجاب در ایران باستان کاملاً در تضاد با حجاب اسلامیست و بطرز مشهودی سبک تر از آن بوده است. در این پست میخواهم موارد ادعایی دیگری را مرتبط با مقوله حجاب در ایران باستان بررسی کنم با این تفاوت که تمرکز این پست بر خلاف قبلی که بر ساسانیان بود بر هخامنشیان است (البته در انتهای این پست دو سند از دوران ساسانی را هم قرار خواهم داد). من در این پست از وبلاگ چند مورد از اسناد مهم را بررسی میکنم تا در نهایت شما هم بتوانید تحلیل خوبی از اسنادی که برای حجاب در ایران باستان بیان میشود داشته باشید.
بسم الله الرحمن الرحیم
به کرات شاهد روا داشتن تهمت ایران ستیزی به هرودوت از سوی باستان پرستان به منظور ابطال مبنایی برخی روایات تواریخ هرودوت که از آن در نقد هخامنشیان یا... میتوان استفاده کرد بوده ایم. فارغ ازینکه این مقوله وجه آکادمیکی ندارد اما میخواهم از منظر پلوتارک این تهمت را بررسی کرده تا ببینیم در نظر این نویسنده یونانی که با اثر هرودوت آشنایی خوبی داشته آیا هرودوت یک متعصب یونانی ایران ستیز بوده یا بالعکس، نوشته هایش رنگ و بوی بربر (غیر یونانی) دوستی را میدهد؟!.
بسم الله الرحمن الرحیم
میترائیسم یا آیین پرستش میترا/مِهر یکی از خدایان بزرگ عهد باستان تاریخ بشر در روم باستان حداقل تا قبل از سلطه کامل مسیحیت رواج داشته است. ریشه های باور به میترا را میتوان تا قرن پانزدهم قبل از میلاد مشاهده کرد (1)، نیز در ریگ ودا بعنوان کهن ترین مکتوب نظم تاریخ نام میترا به چشم میخورد و ستایش شده است (2). معابد یا پرستشگاه های میترا را «مهرابه/Mithraeum» می نامند که از دو جزء مهر + آبه تشکیل شده و برای وجه تسمیه «آبه» دو قول را بر شمردند نخست آنکه به معنی جای گود بوده و اشاره به مکان مهرابه در غارهای صخره ای یا زیر زمینی است، دوم آنکه سقف مهرابه ها عموماً به شکل گنبد بوده و گنبد را در فارسی آبه یا آوه نیز میگویند و ازین خاطر است که نام گرمابه یا گورابه را هم داریم. نیز ذکر شده «محراب» دوره اسلامی از «مهراب» آمده و مهراب مربوط به گنبد مهر است و سقف مهرابه ها عموماً مقعر بوده (3). در کشورهای اروپایی همچون انگلستان در شهر لندن (4) نیز مهرابه هایی باقی مانده از دوران امپراطوری روم باستان به چشم میخورد.
بسم الله الرحمن الرحیم
قطع به یقین تابحال اصطلاح دو رو را شنیده اید و مفهومی مرتبط با منافق بودن و ریا کاری و... را مشابه آنچه در فرهنگ لغات برای این اصطلاح درج شده برایش تصور میکنید. این عنوان ریشه در ایران ساسانی هم دارد و با حفظ کردن فحوای کلی بار معنایی که داشته است به زمان ما رسیده [در زبان های دیگر هم اصطلاح دو رو وجود دارد مثل انگلیسی، فلذا بنظرم میرسد نمیتوان گفت ایرانیان ساسانی مبدع این عنوان بودند و صرفاً مشخص میشود در آن زمان هم بکار برده میشده و چه بسا قبل تر هم در ایران رواج داشته است].
