مسلمانان، من جمله پیشتازان علوم قدیم و جدید در دنیا

بسم الله الرحمن الرحیم

 

چندی پیش در رابطه با شیعه بودن خانم پروفسور مریم میرزاخانی اولین مسلمان و اولین زن  برنده مدال فیلدز یادداشتی نوشتم و در آن اشاره کرده بودم که اساساً تلقی که در ایران راجع به اسلام وجود دارد بهیچ عنوان در غرب نیست (بنگرید به اینجا) و در اینجا هم اشاره میکنم حجاب ایشان ربطی به اعتقاد دینی شان نداشت. یکی از مصادیق حجاب، پوشش سر و گردن است که اساساً در غرب آنطوری که بین مسلمانان ساکن ایران جزء مسلمات شمرده میشود بهیچ روی اهمیت ندارد. اخیراً متوجه شدم یکی از افرادی که جایزه بنیاد مصطفی (ص) را در سال 2023 برده اند هم خانم بوده و نکته جالب اینجاست ایشان هم اصلاً حجاب سر و گردن ندارند (بنگرید به اینجا) آنهم بعنوان یک دانشمند خانم مسلمان. نام ایشان سامیا خوری هست و استاد دانشگاه آمریکایی بیروت هستند (برای توضیحات بیشتر پیرامون رزومه علمی شان بنگرید به اینجا). ایشان و خانم میرزاخانی خیلی شبیه بهم هستند، بعنوان دو نخبه مسلمانی که در دنیای مدرنیته غرب جزء پیشتازان علم محسوب میشوند بهیچ روی از دین خود دست نکشیدند که این نشان از تقیدشان نسبت به اسلام هست، اما آن تلقی را هم که در جمهوری اسلامی راجع به حجاب در اسلام هست بهیچ روی ندارند.

صحت انتساب نقل قول مشهور هایزنبرگ

بسم الله الرحمن الرحیم

 

جمله معروفی چه در رسانه های فارسی و چه انگلیسی و آلمانی به نقل از پروفسور هایزنبرگ بعنوان یکی از بنیانگذاران فیزیک کوانتوم و خداباور مسیحی مدت زیادیست که در حال انتشار است و مضمون آن بدین صورت میباشد: «اولین جرعه از لیوان علم تو را خداناباور خواهد کرد اما در انتهای لیوان خدا در انتظار تو نشسته است». این عبارت با تغییراتی مختصر در فضای مجازی به وفور از هایزنبرگ نقل شده و البته در یک مورد با همین مضمون از قول ماکس پلانک نقل شده است و نیز از قول فیزیکدان دیگری بنام کارل فون وایتسزکر. از طرفی این نقل قول در هیچ یک از آثار این دانشمند مشهور یافت نمیشود و ویکی گفتاورد هم (بنگرید به اینجا) به ایمیلی مرتبط با فرزندان هایزنبرگ اشاره میکند که در آن انتساب این نقل قول را رد کرده اند. اما حقیقت چیست؟، دکتر گونته بکلی (احتمالاً این بنده خدا همان دکتر گونته بکلی دیرین شناس و از اساتید دانشگاه آلمانیست) در وبسایت «evolution news» بحث مفصلی را در اینباره انجام داده (بنگرید به اینجا) و مشخص کرده که اولاً صحت آن ایمیل محل خدشه است و ثانیاً قدیمترین سندی که این نقل قول را از هایزنبرگ انجام داده کتاب لوئیز رینسر نویسنده آلمانی است که ملاقات هایی را هم با هایزنبرگ داشته. در نهایت اما بِکلی میگوید این نقل قول از کارل فون وایتسزکر فیزیکدان و فیلسوف آلمانی است. بنابراین بطور کل اعتبار انتساب این سخن به یک دانشمند فیزیکدان آلمانی مشهود است (چه ماکس پلانک چه هایزنبرگ چه وایتسزکر، هر سه فیزیکدان و اهل آلمان بودند) مسئله فرد فیزیکدانیست که این نقل قول فی الواقع از وی است که بنابر بررسی دکتر بکلی کارل فون وایتسزکر فرد صاحب این نقل قول میباشد.

آگنوستیسیزم و معضلی بنام موجه سازی

بسم الله الرحمن الرحیم

 

توجه: در این متن از عناوین تئیسم/تئیست و آگنوستیسیزم/آگنوستیک و آتئیسم/آتئیست به کرات استفاده شده و فرق آنها در این است که تئیست و آگنوستیک و آتئیست به فردی میگویند که دارای عقاید تئیسم و آگنوستیسیزم و آتئیسم هست.

یکی از موارد مهمی که در بحث پیرامون اثبات گزاره های مختلف بیان میشود بحث «موجه بودن» و «مطلوب بودن» است. این دو را با دو مثال توضیح میدهم:

الف) موجه بودن یعنی بین اعداد 4 و 5 برای حاصل عبارت 2+2، عدد 4 هست که موجه میباشد.

ب) مطلوب بودن یعنی درست است که بین دو خودرویی که ما میخواهیم بخریم هیچ تفاوتی بین موتور و گیربکس و... نیست و هیچ برتری نسبت به یکدیگر ندارند و فقط رنگشان کمی متفاوت تر است، اما برای من خریدار رنگ خودروی A مطلوب تر است، بنابراین آنرا انتخاب میکنم. بعبارتی مطلوب بودن برای وقتی هست که یا نمیتوان بین دو گزاره هیچ یک را بر دیگری از نظر منطقی برتری و موجه تر نشان داد و یا برای ما تشخیص و این امر ممکن نیست. در اینجا مطلوب بودن هریک در عمل و جوابدهی بهتر میتواند بکار آید که حداقل تا زمانی که هیچ یک نتوانسته خود را موجه کند به گزاره مطلوب تر عمل شود.

نقدی بر زمان مند نبودن فوتون!

بسم الله الرحمن الرحیم

 

پرده اول) میدانیم که هیچ وجود دارای جرمی [نه جرم معادل انرژی، جرم مستقل یا همان m در رابطه هم ارزی جرم و انرژی E=MC²] نمیتواند به سرعت نور که از بسته های انرژی الکترومغناطیس یعنی فوتون تشکیل شده برسد. چون هرچه سرعتش بیشتر بشود فاکتور لورنتس آن بیشتر شده نتیجتاً جرمش هم می بایست بیشتر بشود و هرچقدر هم که جرمش بیشتر باشد انرژی بیشتری لازم است تا سرعتش را بیشتر کنیم که این بخاطر «جرم اینرسی/Inertial mass» از دو گانه کلی جرم موجود است. [منظور از دوگانه، جرم گرانشی/Gravitational mass و جرم لَختی (البته جرم گرانشی هم خود به دو جرم گرانشی فعال و غیر فعال تقسیم میشود که زیاد مهم نیست و بطور کل همان جرم گرانشی در نظر میگیریمش) میباشد]. حال به یک تناقض میرسیم و آن اینکه اگر سرعتش بخواهد به سرعت نور برسد به بی نهایت انرژی لازم داریم و خب این غیر ممکن است چون بی نهایت حدی ندارد بخواهیم به آن برسیم. بر اساس قانون اول نیوتون میدانیم که اگر یک جسم در حال حرکت بود تمایل دارد به حرکت خود ادامه دهد مگر اینکه بواسطه نیرویی متوقف شود و یا اگر جسمی در حال سکون بود تمایل دارد در حالت سکون بماند مگر آنکه نیرویی آنرا وادار به حرکت کند حال ازین قانون نتیجه میگیریم اگر جسمی با سرعت n هم در حرکت بود تمایل دارد با سرعت n در حرکت باشد مگر اینکه نیرویی بیش از آنکه برای به حرکت در آوردنش از حالت سکون به حالت سرعت n نیاز بود، بدان وارد شود تا بتواند با سرعت n2 حرکت کند. در اینجا برای درک بهتر اجازه بدهید یک مثال بزنم:

نقدهایی بر لایحه جدید عفاف و حجاب

بسم الله الرحمن الرحیم

 

دو روز پیش و پس از تصویب آزمایشی سه ساله لایجه عفاف و حجاب، متن آن منتشر شد (بنگرید به اینجا) و بر اساس ماده یکم آن مبنای جرم انگاری عبارتست از «هر رفتار، در فضای حقیقی یا مجازی از قبیل برهنگی، بی حجابی بدپوششی در غیر حریم خصوصی». گرچه معلوم نیست چرا این لایحه بی حجابی را جدای از برهنگی آورده چون اساساً در لغت بی حجابی یعنی بدون هیچ گونه پوششی و خب عرف را هم در نظر بگیریم باز بی حجابی میشود همان بد پوششی مد نظر این لایحه! اما مسئله این ایراد سطحی نیست و نقد اولم در اینجا عنوان «بد پوششی» است که براساس تبصره یکم ماده 47 و متن ماده 49 این لایحه بدین شکل توصیف شده است:

قانون دوم ترمودینامیک و انفجار بزرگ

بسم الله الرحمن الرحیم

 

قانون دوم ترمودینامیک و انفجار بزرگ

موجه سازی گزاره نیاز علم به ماوراء الطبیعه/Super Natural در نظریه بیگ بنگ

 

بجای اینکه بدنبال اثبات باورهایمان باشیم

بهتر است در پی یافتن باوری اثبات پذیر باشیم

عموماً از قانون دوم ترمودینامیک برای آغاز داشتن جهان مادی ما بهره برده میشود (1) اما در اینجا میخواهیم از منظری دیگر به این قانون و رابطه اش با نظریه بیگ بنگ نگاه کنیم. رابطه بین دما و آنتالپی و آنتروپی در لحظه انفجار بزرگ قابل توجه هست و در این یادداشت کوتاه سعی دارم نشان بدهم طبیعت و قوانینش که در قالب علوم طبیعی و نیز علومی همچون ریاضیات میشناسیم نمیتوانند اتفاقی را که در آن لحظه رخ داده توجیه کنند و در صورتی که بخواهیم آنرا واقعه ای صرفاً فیزیکی و منحصر در طبیعت بدانیم به تضاد با علم فیزیک برمیخوریم.

نویسنده: سید آرش ابطحی، تابستان 1402

چرا مسلمان هستم؟!

بسم الله الرحمن الرحیم

 

اگر در خانواده ای غیر مسلمان ساکن ایالت کالیفرنیای آمریکا یا میان اسکیموهای گرینلند بدنیا می آمدید بازهم در حال حاضر یا نهایتاً در مقطعی از زندگی خود مسلمان میشدید؟ اگر جواب مثبت است چگونه؟! این پرسشی است که بنظرم هر انسانی در جهان می بایست از خود بپرسد، حالا بجای مسلمان قرار بدهد مسیحی یا آتئیست یا... لکن می بایست این سؤال را از خود بپرسد. من از سن شانزده سالگی تصمیم گرفتم تک تک باورهایم یا حداقل برای خودم اثبات شود یا آنرا کنار گذاشته به باوری چنگ بزنم که اثبات پذیر باشد [البته که اثبات/Proof در ریاضیات محض عموماً کاربرد دارد و در علوم طبیعی یا فلسفه تحلیلی اثبات و قطعیت نداریم و موجه سازی هست، اما بنظرم باورهایی که بناست رفتار و اعتقادات پایه آدمی را بسازد حداقل در منطق فرد می بایست دارای بار قطعیت و اثبات بشوند، ولو اینکه ندانم گرایی در ذهن آدمی قطعیت داشته باشد]. بعد از بالای ده سال که از آن زمان میگذرد امروز که شیعه اثنی عشری هستم به تک تک باورهایی که از وجود خداوند تا تشیع دارم یقین داشته و آنها را کاملاً اثبات پذیر میدانم. گرچه در زمینه سیاست دیدگاه مشخصی ندارم و فی الحال بعنوان مثال نه مدافع و نه مخالف جمهوری اسلامی هستم و از عقیده و گرایش خاص سیاسی حمایت نمیکنم اما در زمینه جهان بینی تئیسم (خداباوری) و مقوله های علمی مرتبط با آن و ایمان عقلی و منطقی به دین مبین اسلام یقین پیدا کردم. در این پست صرفاً میخواهم به بخشی از مرحله آخر این یقین بپردازم.

تعریف صحیح مرتد فطری

بسم الله الرحمن الرحیم

 

در برخی بحث ها و... فضای مجازی مشاهده کردم مرتد فطری کسی در نظر گرفته میشود که پدر و مادرش مسلمان باشند لکن وی بعد از بلوغ دینی غیر از اسلام را برگزیند. این تعریف اما کاملاً غلط است و تعریف صحیح مرتد فطری این چنین است:

مرتد فطری کسی است که یکی از پدر و مادرش در حال انعقاد نطفه او، مسلمان باشند، سپس بعد از بلوغش اظهار اسلام نماید و پس‌ از آن از اسلام خارج شود. موسوعة الامام الخمینی، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۳۹۴، کتاب الارث، موانع الارث، الکفر باصنافه، مسئلة ۱۰

اگر [مرتد فطری] بعد از بلوغ اسلام نیاورده و به اعتقادات اسلام گرایشی نداشته از پدر و مادر مسلمان بوده ولی رفته به دامن مسیحیت برگردد به اسلام مرتد فطری نیست و محکوم به قتل نخواهد بود و این حکم مطابق با مذاق شرع و رحمت واسعه الهی و مطابق قواعد است. درس خارج فقه استاد سید کاظم مصطفوی، 94/07/14، پاراگراف آخر؛ برای مشاهده کامل متن بنگرید به اینجا

یادداشت کوتاه: عدم جواز عقد دائم با دختر صغیره (نابالغ) در اسلام

بسم الله الرحمن الرحیم

 

یکی از موارد اختلافی میان فقهای شیعه مسئله ازدواج با دختر نابالغ (صغیره) هست. پیش از مطالعه این پست ضروریست دو پست قبلی این وبلاگ که یکی در رابطه با فتوای آیت الله خمینی (ره) پیرامون استمتاعات جنسی از دختر صغیره و دیگری سن ازدواج بانو عایشه با نبی مکرم اسلام (صلوات الله علیه) هست را بصورت سطحی هم که شده اگر آشنایی لازم را ندارید مطالعه بکنید (بنگرید به اینجا و اینجا). در این پست میخواهم با استناد به ادله نقلی و عقلی بطور کامل فتوای آیت الله خمینی و دیگر فتاوای مشابه ایشان را باطل و فتوای آیت الله مکارم و آیت الله جناتی بعنوان دو تن از مراجع تقلید حال حاضر را صحیح و مؤافق سنت معصوم و عقل و منطق نشان بدهم که ازدواج دائم بهیچ روی با دختر صغیره (نا بالغ) صحیح نبوده و حرام هست و در نتیجه هرگونه لذت جنسی اعم از دخول یا لمس یا... هم حرام بوده و ازدواج موقت با دختر صغیره هم فقط به قصد محرمیت در مواقعی خاص آنهم در مدت زمان کوتاهی و با در نظر گرفتن مصلحت داشتن و عدم وجود ضرر برای آن دختر حلال است:

وارون کردن زندگی زنانه

بسم الله الرحمن الرحیم

 

حدوداً چند دهه هست در ایران نمونه یک زن الگو شده است زن استاد دانشگاه، اولین زن خلبان در ایران، اولین زن ریاضیدان ایرانی، اولین زن... و حالا اخیراً هم اولین زن ایرانی تبار با نام یاسمین مقبلی!. خب حالا کار ندارم که اصلاً این فرد یک نیروی نظامی با سابقه کار در افغانستان بوده و مشخصاً در ریختن خون خیلی ها دخیل است و اساساً نظامی آمریکایی یک بی وجود بی شرف بیشتر نیست ولو هم مسلمان و هم ایرانی باشد چون تحت یوغ افرادیست که منفعت جامعه خودشان را ولو به بمباران اتمی و یا کشتار دسته جمعی تروریست و غیر تروریست ارجحیت میدانند. اما سخنم در این پست در رابطه با فلسفه اخلاق یک نظامی آمریکایی نیست، در رابطه با الگویی هست که از زمان موج اول فمینیسم کم کم برای زن غربی و از پهلوی دوم برای زن ایرانی ترسیم شد. الگویی که در حقیقت یک الگوی مردانه اما با تم زنانه بود و مشخص نیست چرا علیرغم اینکه غرب به پوچی این الگو تا حدی رسیده لکن در ایران میل به فتح قله آن هست!!.

مقایسه کوتاه ازدواج با محارم در مصر و ایران باستان

بسم الله الرحمن الرحیم

 

یورو نیوز دیروز طی پستی به مبحث ازدواج با محارم در مصر باستان پرداخته و نکات مهمی را مطرح کرده است (بنگرید به اینجا). فارغ ازینکه اعتبار موارد تاریخی که یورو نیوز بیان میدارد چقدر هست [که خود پژوهشی جدا میطلبد و من هم تخصصم تاریخ مصر نیست بتوانم در مدت زمان کوتاهی اعتبار سنجی بکنم] اما بر فرض قبول مواردی که در پست این خبرگزاری منتشر شده نکات مهمی به چشم میخورد که نظر من روی این موارد هست (بطور کل در نظر داشته باشید هرودوت بعنوان پدر علم تاریخ و یکی از قدیمی ترین مورخان که درباره تاریخ مصر قلم فرسایی کرده هیچ سخنی راجع به وجود ازدواج با محارم در میان مصریان بیان نمیکند و این احتمال را قوت می بخشد که یا در بازه زمانی هرودوت وجود نداشته یا آن قدر نادر بوده که به چشم این مورخ نیاید):

سرنوشت اهریمن در آیین زرتشت

بسم الله الرحمن الرحیم

 

تعریف

اَهریمَن: (در اوستا «اَنگرَمَینیو» و در پهلوی و فارسی اَهرِمَن یا اَهریمن یا آهِرمَن به معنی «مینویِ ستیهنده و دشمن») نام یکی از دو مینوی اصلی در اسطوره آفرینش نزد ایرانیان است که در برابر «سپِنتَ مَینیو» (سپند مینو) قرار دارد. در ادبیات پارسی میانه از اهریمن با عنوان گَنا مینو (ganag menog) به معنی «مینوی از میان برنده و نابود کننده» و با صفت zedar kamag (مایل به از میان بردن و نابود کردن) نیز یاد شده است.

در اوستای نو و ادبیات دینی مزداپرستان، اهریمن سرکرده و سالار کماله دیوان (دیوان هَمِستار و دشمن امشاسپندان) و دیگر دیوان و جادوان و پریان و برترین دشمن «هُرمَزد» (اهوره مزدا) است.

در گاهان تنها یک بار (هات 45 یسنه بند 2) از او نام برده شده؛ اما در اوستای نو نام او بارها آمده و سرکرده همه دیوان و آفریدگار همه آفرینش ناپاک و همه پتیارگان ستیهنده با آفرینش اهورایی (همچون اژی دهاک) و پدید آورنده همه بیماریها و ناخوشیها و زشتیها و تباهیها خوانده شده است (1).

دو بیتی زیبا

بسم الله الرحمن الرحیم

 

این دو بیت شعر را مردی از قبیله اوس وقتی بهمراه پسر عمویش به یاری پیامبر خدا (ص) میرفت و به وی گفتند کجا میروی که کشته میشوی در پاسخ گفته است و حسین بن علی (علیه السلام) در منزلگاه بیضه وقتی حر بن یزید تمیمی به وی میگوید اگر جنگ کنی [با ابن زیاد] حتماً کشته میشوی نقل میکند [مربوط به بعد ازینکه حر به امام گفت یا باید به کوفه برود و یا اینکه راهی جز برگشت به مدینه و رفتن به کوفه در پیش بگیرد]:

 

سأمضی و ما بالموت عار علی الفتی

إذا ما نوی حقاً و جاهد مسلما

وآسی الرجال الصالحین بنفسه

و فارق مثبوراً یغش و یرغما

 

میروم که مرگ برای مرد عار نیست

زمانی که نیت پاک دارد

و مسلمان است و پیکار می کند

و به جان از مردان پارسا پشتیبانی می کند

 

الطبری، أبوجعفر محمد بن جریر، تاریخ الطبری، أبوصهیب الکرمی، بیت الافکار الدولیة، صفحه 995

ترجمه شعر با کمی ویرایش به نقل از: طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، جلد هفتم، صفحه 2995