مقایسه کوتاه ازدواج با محارم در مصر و ایران باستان

بسم الله الرحمن الرحیم

 

یورو نیوز دیروز طی پستی به مبحث ازدواج با محارم در مصر باستان پرداخته و نکات مهمی را مطرح کرده است (بنگرید به اینجا). فارغ ازینکه اعتبار موارد تاریخی که یورو نیوز بیان میدارد چقدر هست [که خود پژوهشی جدا میطلبد و من هم تخصصم تاریخ مصر نیست بتوانم در مدت زمان کوتاهی اعتبار سنجی بکنم] اما بر فرض قبول مواردی که در پست این خبرگزاری منتشر شده نکات مهمی به چشم میخورد که نظر من روی این موارد هست (بطور کل در نظر داشته باشید هرودوت بعنوان پدر علم تاریخ و یکی از قدیمی ترین مورخان که درباره تاریخ مصر قلم فرسایی کرده هیچ سخنی راجع به وجود ازدواج با محارم در میان مصریان بیان نمیکند و این احتمال را قوت می بخشد که یا در بازه زمانی هرودوت وجود نداشته یا آن قدر نادر بوده که به چشم این مورخ نیاید):

سرنوشت اهریمن در آیین زرتشت

بسم الله الرحمن الرحیم

 

تعریف

اَهریمَن: (در اوستا «اَنگرَمَینیو» و در پهلوی و فارسی اَهرِمَن یا اَهریمن یا آهِرمَن به معنی «مینویِ ستیهنده و دشمن») نام یکی از دو مینوی اصلی در اسطوره آفرینش نزد ایرانیان است که در برابر «سپِنتَ مَینیو» (سپند مینو) قرار دارد. در ادبیات پارسی میانه از اهریمن با عنوان گَنا مینو (ganag menog) به معنی «مینوی از میان برنده و نابود کننده» و با صفت zedar kamag (مایل به از میان بردن و نابود کردن) نیز یاد شده است.

در اوستای نو و ادبیات دینی مزداپرستان، اهریمن سرکرده و سالار کماله دیوان (دیوان هَمِستار و دشمن امشاسپندان) و دیگر دیوان و جادوان و پریان و برترین دشمن «هُرمَزد» (اهوره مزدا) است.

در گاهان تنها یک بار (هات 45 یسنه بند 2) از او نام برده شده؛ اما در اوستای نو نام او بارها آمده و سرکرده همه دیوان و آفریدگار همه آفرینش ناپاک و همه پتیارگان ستیهنده با آفرینش اهورایی (همچون اژی دهاک) و پدید آورنده همه بیماریها و ناخوشیها و زشتیها و تباهیها خوانده شده است (1).

تحریف به سبک باستان گرایان: رشید یاسمی، حسن رضایی باغ بیدی

بسم الله الرحمن الرحیم

 

در این پست به سومین مورد تحریف در ترجمه کتب مربوط به تاریخ ایران توسط مترجمین باستانگرا میخواهم اشاره بکنم. در صفحه 663 ترجمه کتاب ایران در زمان ساسانیان پروفسور کریستنسن، رشید یاسمی مترجم کتاب دو کلمه را در تعریف و تمجید از کوروش دوم آورده که در متن اصلی نیست. ابتدا نگاهی می اندازیم به ترجمه رشید یاسمی:

تحریف به سبک باستان گرایان: مهدی سمسار

بسم الله الرحمن الرحیم

 

پیشتر در پستی به تحریف در ترجمه توسط باستانگرای مترجم کتاب های تاریخی مرتبط با ایران باستان اشاره کرده بودم (بنگرید به اینجا) و در این پست میخواهم به مورد مشابه دیگری اشاره کنم. دکتر مهدی سمسار مترجم کتاب از کوروش تا اسکندر پروفسور پیر بریان در صفحه 114 جلد اول ترجمه خود وقتی به مبحث شورش پاکتیس لیدیایی بر علیه کوروش میرسد عنوان میکند وی از طرف کوروش دوم مأمور بسیج عشایر بوده است:

کدام کودتا؟!

بسم الله الرحمن الرحیم

 

چند روز پیش سالروز واقعه ای موسوم به «کودتای 28 مرداد» بود که در سال 1332 انجام شد. مسئله اینجاست آن واقعه بهیچ عنوان کودتا نبود. روی چه حساب پس گرفتن قدرت توسط شاه کودتا عنوان میشود؟ کودتا (coup) در اصل واژه‌ای فرانسوی است (coup d'état) به معنی "ضربه به دولت" و دلالت دارد بر تصاحب قدرت حکومت (قوۀ مجریه) به طور ناگهانی و همراه با خشونت از راه اقدامی غیرقانونی و خارج از حدود قانون اساسی است (تعریف کودتا به نقل از وبسایت عصر ایران در اینجا) و این تعریف بهیچ عنوان بر پس گرفتن قدرت توسط پهلوی دوم منطبق نیست. آن کسی که خواستار قدرت بیشتر بود مصدق هست نه شاه که قدرت تامه را داشت، آن کسی که شبیه به یک دیکتاتور وقتی به قدرتی که میخواست رسید حتی به اختلافات خود با آیت الله کاشانی هم اهمیت نداد و در پی ایجاد وحدت نبود مصدق بود. مصدق حتی بطور علنی هم خواستار براندازی نظام حاکم نبود عنوان بشود براندازی نظام سلطنت انجام شد و پهلوی دوم با براندازی دوباره نظام روی کار آمد و بر این اساس بگوییم واقعه 28 مرداد سال 1332 حداقل در مقوله براندازی نظام حاکم شبیه به کودتا بوده است!! یعنی حتی طی واقعه 28 مرداد براندازی نظامی هم انجام نشد در این یک مورد هم بخواهد شباهتی با کودتا داشته باشد.

مطالب تکراری در قالب خبر جدید (2)!!

بسم الله الرحمن الرحیم

 

چند روز پیش برخی وبسایت ها خبری منتشر کردند مبنی بر کشف یک کاخ هخامنشی بهمراه کتیبه ای از داریوش یکم در روسیه* و محتوای خبر را بگونه ای کار کرده بودند که گویی این کشف جدید است. اما بنابر بررسی هایی که انجام دادم خبر مربوط به سال 1395 (2016) بوده و صرفاً مرتبط با بقایای یک دیوار مربوط به دژی باستانی بوده است نه کاخی که بخواهد محل اقامت خانواده سلطنتی یا... باشد (عنوان کاخ در اینجا دقیق نیست) و نیز این کتیبه هم مربوط به ستون سنگی از جنس مرمر بوده**؛ ضمن اینکه سندی در دست نیست این دژ به دست هخامنشیان ساخته شده باشد و وقتی عنوان میشود روسیه هم ذهنتان سمت مسکو و... منحرف نشود بلکه مربوط به شهر یا مستعمره یونانی باستانی «فاناگوریا» در شبه جزیره تامان در جنوب روسیه بوده است. بنابر اطلاعات گوگل مپ شبه جزیره تامان در این قسمت از نقشه جهان قرار میگیرد:

نژاد، علم و ملی گرایی

بسم الله الرحمن الرحیم

 

در مقاله ای در وبسایت ساینتیفیک آمریکن (بنگرید به اینجا) از اسکارت هرشبرگر با اشاره به نقل قولی از دکتر آدام رادرفورد ژنتیک دان بریتانیایی در رابطه با مقوله نژاد گفته میشود:

And because the genetic isopoint occurred so recently, Rutherford says, “in relation to race, it absolutely, categorically demolishes the idea of lineage purity.” No person has forebears from just one ethnic background or region of the world. And your genealogical connections to the entire globe mean that not too long ago your ancestors were involved in every event in world history.

خویدوده یزدگرد دوم

بسم الله الرحمن الرحیم

 

بنابر گواهی منابع یونانی و رومی و چینی و فارسی و عربی رسم ازدواج با محارم در ایران باستان و اسلامی وجود داشته و نیز در آیین زرتشت بشدت بر روی آن چه قبل از اسلام و چه بعد از اسلام تأکید شده است تا جایی که پروفسور مری بویس اساساً ازدواج با محارم شاه هخامنشی همچون کمبوجیه دوم را به سبب زرتشتی شدن این فرد بیان میکند (1). من صرفاً سه اثر تخصصی و کامل به زبان فارسی دیدم به این مقوله پرداخته اند که به ترتیب گستردگی و جامعیت در بحث میتوان کتاب خویدوده حجت الاسلام غلامرضا نوادری (2)، کتابچه ازدواج با محارم ادیان نت (3) و مقاله افسانه ازدواج با محارم در ایران باستان علیرضا شاهپور شهبازی (4) را بیان کرد. بین این سه اثر: اولی بررسی انتقادی-تأکیدی [منظور رویکرد اثر است که هم بدنبال نقد موارد ازدواج با محارم و  هم تأکید و تصریح وجودشان بوده] دومی بررسی تأکیدی و سومی بررسی صرفاً انتقادی است. البته انتقاداتی نسبت به سخنان پروفسور شهبازی در دو اثر اولی نیز بیان شده لکن سخن بنده حقیر در این پست بررسی موردیست که در این دو اثر بدین شکل بررسی نشده و نیز در نوشته های دیگر هم اصلاً بدان پرداخته نشده و آن پاسخ به انتقاد پروفسور شهبازی نسبت به ازدواج یزدگرد دوم با دخترش و عدم مطلق بودن آن انتقاد است [یعنی احتمال اینکه وارد نبوده باشد حداقل در حد وارد بودنش معتبر است]. در ابتدا سند خویدوده ازدواج یزدگرد دوم را باهم مشاهده میکنیم و سپس نقد پروفسور شهبازی و در پایان بررسی نقد ایشان را بیان میکنم.

موضع روسیه و جزایر سه گانه از منظر ملی گرایی افراطی!

بسم الله الرحمن الرحیم

 

چندیست بحث زیادی پیرامون موضع روسیه در نشست شورای همکاری خلیج فارس انجام میشود و بنظر میرسد خیلی از نویسندگان افراد بیکار و بی عاری هستند که صرفاً بدنبال موضوع برای جو سازی میباشند. این مسئله نه منحصر به الآن هست نه بناست تمام بشود، شروعش با اشغال این جزایر توسط بریتانیا بدلیل بی کفایتی حکومت قاجار بود و تداومش با ضعف پهلوی ادامه یافت [منظورم امضای تفاهم نامه ایران و انگلیس-شارجه در سال 1971 است که حاکمیت امارت شارجه را (امارات متحده در زمانی بعد از تفاهم تشکیل شد) بر بخشی از جزیره بوموسی به رسمیت میشناخت. شارجه در حال حاضر یکی از امارت های هفتگانه امارات متحده عربیست] و در نهایت هم گرچه از زمان همان پهلوی کل سه جزیره در اختیار ایران درآمد (در دورانی بعد از اینکه بریتانیا دست از اشغالشان برداشت) لکن ادعاهای شیوخ اماراتی با حمایت بعضاً برخی دیگر از کشورها بر آن باقی ماند.

روحانیت دینی زنان، از تبعیض زرتشتی تا کرامت اسلامی

بسم الله الرحمن الرحیم

 

یکی از مواردی که در موضوع حقوق زنان در ادیان حائز اهمیت میباشد بحث روحانی دینی شدن زنان است. همانطور که موبد خجسته میسری نیز متذکر میشود اساساً در آیین زرتشت زنان اجازه موبد شدن ندارند (نک: مجله هفت آسمان، شماره 39 پاییز 1387، مصاحبه با موبد خجسته میسری، صفحه 40: «در دین زرتشت زن به دلیل وجود قوانین طهارت نمیتواند روحانی شود» زحمت این سند را دوست گرامی مان جناب آقای سید حسن فاطمی در وبسایت راه راستی کشیده اند) و نیز هیچ شاهدی بر خلاف سخن این موبد مشهور زرتشتی اهل هندوستان در هیچ زمانی در دست نیست. از طرفی دیگر مردانی هم که پدرشان موبد نبوده باز اجازه موبد شدن نداشته اند (موبد مهربان فیروزگری طی مصاحبه ای با وبسایت برساد بر این امر صحه گذاشت بدین صورت که مصاحبه کننده پرسید چرا مقام موبدی موروثی است و وی هم روی به توجیه آن آورد، مصاحبه گویا در وبسایت برساد حذف شده است چون وقتی لینکش را باز میکنیم با ارور 404 مواجه میشویم (بنگرید به اینجا) ولی متن کاملش در وبسایت دیگری در دسترس است (بنگرید به اینجا)) و بنظر میرسد بهمین دلیل مقامی من درآوردی توسط زرتشتیان بعد از انقلاب اسلامی ایجاد شد به اسم موبدیار (بنگرید به اینجا) لکن این مقام هم در دسترس زنان نبود تا اسفندماه سال 1389 که بنابر گزارش انجمن موبدان تهران طی مراسمی برای اولین بار هشت زن موبدیار شدند (بنگرید به اینجا و نیز گزارش وبسایت خبری آفتاب نیوز در بهمن ماه 1389 پیرامون برگزاری این مراسم در اینجا) و این یعنی حتی زنان تا قبل از آن موبدیار هم نمیتوانسته بشوند. خانم دکتر کتایون مزداپور البته در آن مراسم میگویند:

جعل، تحریف و دروغ، نهایت تعصب و بی خردی یک باستان پرست

بسم الله الرحمن الرحیم

 

مقدمه

ممکن است نام شروین وکیلی به گوشتان خورده باشد فردی که مشخص نیست با حمایت مالی چه نهادی پشت سرهم کتاب های مختلف با سخنان شاذ در موضوعات متفاوت آنهم بطور رایگان منتشر میکند که برای اظهار نظر در هریک نیاز به چند سال تخصص و کار هست در حالیکه این فرد از تکامل که جزء موضوعات تخصصی زیست شناسی هست و حتی رشته مخصوص به خود را هم دارد [زیست شناسی تکاملی] تا تاریخ و ایران باستان کتاب بصورت متنی و صوتی منتشر کرده و کارش به جایی رسیده که نظرات نو و تازه ای را نیز ارائه میدهد بگونه ای که در برخی موارد بنظر میرسد اصلاً بر خلاف نظر تمام متخصصین آن حیطه هست! [بله یک کارشناسی ارشد در حیطه جانورشناسی گرایش فیزیولوژی اعصاب دارد لکن پژوهشش روی تکامل نبوده [فارغ از بی ربط بودن گرایش ارشد به تکامل یا مقوله های مرتبط با آن مثل ژنتیک] و محقق تخصصی این حیطه نیست چرا که به آثارش نگاه کنید در زمینه های مختلف کتابهای چند صد صفحه ای و... دارد، این چنین فردی تمرکز خود را اصلاً معطوف به یک حیطه هم نکرده بگوییم به مرور دارای تخصص میشود ولو مدرک هم نداشته باشد (مدرک در نظر من هم ارزش ذاتی ندارد، اصل لطف خداست که شامل حال فرد میشود و سپس تمرکز و وقت و حوصله ای هست که محقق میگذارد تا به درک درست و تخصص هرچند نسبی کمی در آن حیطه برسد)]. پرداختن به این انسان عجیب بطور تخصصی آنچنان که سخنان امثال پروفسور شهبازی و... را بررسی میکنم اتلاف وقت است چون در حیطه تاریخ هم کسی فرد باسواد دارای جایگاه علمی در داخل کشور حسابش نمیکند بگوییم مثلاً انجمن تاریخ دکتر جلیلیان برایش اعتبار قائل هست و یا فلان نشریه رسمی مرتبط با تاریخ و باستان شناسی مثلاً وصل به دانشگاه تهران یا... مقاله هایش را پروموت میکند. نقدهای بیشماری به سخنانش وارد هست چه در حیطه تکامل چه تاریخ چه... اما حداقل به اندازه یک پست در وبلاگ و نشان دادن اوج فاقد سواد علمی لازم بودنش پرداختن به وی برای شناخت هرچه بیشترش توسط مخاطبین وبلاگ نیز [چه مخاطبین باستانگرا که در برخی جنبه ها با هم توافق نداریم چه مخاطبین منتقد ایران باستان] خالی از لطف نیست.

مطالب تکراری در قالب خبر جدید!!

بسم الله الرحمن الرحیم

 

اخیراً وبسایت های فرادید (اینجا) و فرارو (اینجا) که پیشتر نشان دادند به مطالب حوزه تاریخ و باستان شناسی علاقه دارند پستی را به نقل از یورو نیوز بنابر گزارش روزنامه هاآرتض پیرامون کشف پایگاه نظامی متعلق به زمان کمبوجیه در شمال فلسطین کار کرده اند لکن بررسی دقیقتر [فارغ از صحت و سقم این انتساب] نشان میدهد این خبر متعلق به اواخر سال 2018 هست نه 2023 (بنگرید به لینک اصل خبر در وبسایت هاآرتض در اینجا و نیز گزارش یورو نیوز در اینجا). ممکن است بگویید خب این دو وبسایت به تاریخ کشف اشاره ای نکردند و باید عرض کنیم وقتی خبر از کشف میدهند آنهم بدون ذکر تاریخ طبیعی است مخاطب ذهنش سمت تاریخ انتشار خبر معطوف میشود، بعد مگر چند نفر میروند وبسایت هاآرتض یا یورو نیوز را کامل چک کنند؟ این کار که مشخصاً به قصد درج مطلب بظاهر جذاب جدید و جذب مخاطب انجام گرفته بهیچ روی صحیح نیست و مصداق فریب مخاطبین میباشد.

از اسکندر کبیر تا کوروش قدیس

بسم الله الرحمن الرحیم

 

یکی از هموطنان دو کامنت را در وبلاگ گذاشت و ابتدا قصد داشتم صرفاً به کامنت ها در بخش مربوطه پاسخ بدهم اما دیدم ممکن است برای برخی دیگر از مخاطبین وبلاگ هم شبهات مطروحه پیش آمده باشد. بهمین منظور ترجیح دادم با نتیجه ای که از پاسخ هایم خواهم گرفت در پستی جداگانه در وبلاگ [یعنی همین پست] بدان بپردازم. سخنان ناقدی که زحمت کشیده و از وبلاگ بازدید کرده و بنا به گفته خودشان برخی مقالات بنده حقیر را خوانده، نقل و پاسخم را با یک تورفتگی ذیلش درج میکنم: