ثنویت در اوستای قدیم بقلم پروفسور ژان کلنز

بسم الله الرحمن الرحیم

 

یکی از مباحث مبنایی که در آیین زرتشت چه اوستای قدیم و چه اوستای جدید و متون پهلوی همواره دیده میشود مقوله دوگانه انگاری یا ثنویت [اعتقاد به دو واجب الوجود خیر و شر] است و در این راستا برخی برآن شدند با طرح توجیهاتی ثنویت در اوستای قدیم را منکر شوند. بر خلاف تصور رایج که ثنویت در اوستای قدیم حول سپند مئینو و انگره مئینو شکل میگیرد پروفسور ژان کلنز اوستا شناس مشهور فرانسوی ثنویت را با استناد به خدای اشه و خدای دروج در گاتاها طرح میکند و در عین حال ثنویت بر اساس سپند مینو و انگره مینو را علیرغم تأییدیه امثال پروفسور جیمس دارمستتر و پروفسور آرتور کریستن سن قبول ندارد. توضیحات ایشان در این خصوص را اینجا نقل میکنم:

علی شریعتی، مغضوب باستانگرا و مطرود امت گرا!

بسم الله الرحمن الرحیم

 

پیشتر حول دیدگاه های کلی ناظر به فلسفه دینی در اسلام سخن گفته بودم و دیدگاه محافظه کارانه دینی که متعصب ترین دینداران [هماننده داعش] را تولید میکند جزء رویکردهای باطل خوانده بودم و قبل و بعدش نیز اشاره به معضلاتی کردم که این نگرش به دین پدید آورده بود [از حرام خواندن استفاده از دوش حمام و شناسنامه و ممنوعیت تحصیل دختران و اقدام به تخریب تخت جمشید و...] و در این پست میخواهم به یکی دیگر از ثمرات این چارچوب دگماتیسم فکری اشاره کنم. اخیراً ویدیویی از آیت الله غلامرضا فیاضی منتشر شده است که در آن دکتر علی شریعتی را با عبارت لعنت الله مورد خطاب قرار داده و عنوان میکند یقیناً کافر بوده است!؛ آقای احمد زید آبادی هم در یادداشتی به طرز فکر مبتنی بر لعن و تکفیر این جماعت اشاره میکند.

از ساخت اسطرلاب تا حبس در طویله!

بسم الله الرحمن الرحیم

 

هرگونه برداشت اعم از لفظی یا معنوی ازین پست مستلزم درج لینک مطلب در وبلاگ است

یکی از دانشمندان زن مسلمان در سده های اولیه هجری قمری (قرون چهار و پنج) فردیست با نام العجلیة (Al-ʻIjliyyah bint al-ʻIjliyy) که با اسم مریم اسطرلابی مشهور گردیده است. این خانم مشابه پدرش به کار ساخت اسطرلاب مشغول بوده و ساخت این وسیله نجومی که اصلی ترین کارایی اش برای موقعیت و جهت یابی بوده بهیچ روی بدون آگاهی و تسلط بر دانش نجوم در چندین قرن پیش ممکن نبوده است. البته برای همان زمان برخی از خانم اسطرلاب ساز دیگری نیز سخن میگویند بنام فاطمه مادریدی لکن در وجود این چنین شخصیتی ابهام جدی بوده و خیلی سخت است رأی به تاریخی بودن این شخصیت داد. برای پی بردن به کیفیت و شگفتی اسطرلاب میتوانید به توضیحات دانشمند خدا ناباور پروفسور نیل دگراس تایسون در این کلیپ از دقیقه 2:55 به بعد مراجعه کنید (نیل دگراس تایسون [اختر فیزیکدان آمریکایی]: تمدن اسلامی و علم).

اسکندر کبیر و مذمت تجمل گرایی پارسها!

بسم الله الرحمن الرحیم

 

پلوتارک مورخ یونانی قرون اول و دوم میلادی در خلال اشاره به خصایص و ویژگی های مثبت اسکندر کبیر بعد از عنوان کردن بخشندگی و اهل بذل بودن وی نسبت به اطرافیانش پیرامون اهتمام او به عدم عیاشی و راحت طلبی در دوران بعد از شکست هخامنشیان و... سخن رانده و اشاره میکند که اسکندر رفتار تجمل گرایانه پارسها را نقد کرده و یارانش را نسبت به انجام رفتاری مشابه پارسها برحذر میداشته و میگفته است که همین رفتار باعث شکست اینان گردید. متن کامل روایت پلوتارک در اینباره را اینجا قرار میدهم:

آرتمیس ملکه کاریا، اولین ساتراپ زن در ایران باستان

بسم الله الرحمن الرحیم

 

بانو آرتمیس [در برخی منابع آرتمیسیا/Artemisia (نک: The Oxford Classical Dictionary, page 184)] که از وی با عناوین ملکه کاریا یا ملکه هالیکارناسوس یاد شده و معروف به آرتمیس یکم است، یکی از ساتراپ های مشهور تاریخ ایران باستان در زمان خشایارشا یکم است. این فرد که اولین زن فرمانده نظامی در جنگی دریایی محسوب میشود بطور داوطلبانه در نبردهایی که خشایارشا یکم علیه یونانیان براه انداخته بود شرکت میکند و بنابر روایت هرودوت به یکی از مؤفق ترین فرماندهان نظامی تبدیل میشود. امروزه آرتمیس اما تبدیل به محل بحث و جدال باستان گرایان و منتقدین باستان گرایی شده است. من در اینجا موارد مهمی را که حول وی مطرح است مستند بررسی کرده تا مشخص گردد از دل عمده گزارشات مربوط به وی چه چیزی را میتوان استخراج کرد.

سیاست زدگی در نقل تاریخ: تعصبات سیاسی و جهل مرکب!

بسم الله الرحمن الرحیم

 

خانم حدیث پازوکی مدیرعامل بنیاد ملی مد و لباس و سبک زندگی طی مصاحبه ای که امروز در خبرگزاری مهر متنش منتشر شد ادعاهایی را مطرح کردند که علاوه بر اشتباه بودن بنظر میرسد در راستای پروپاگاندای یک جریان تحریف گر تاریخ ایران باستان است که بنظرم یکی دو سالیست فعالیت هایشان از فضای مجازی به سطح برخی مسئولین و نیز خبرگزاری ها رسیده است. ایشان در بخشی از مصاحبه خود میگویند:

ما تاریخ ده هزار ساله داریم و در تمام طول تاریخ ده هزار ساله کشورمان؛ پوشیدگی جزو فرهنگ مان بوده است. حتی قدمت این موضوع بیشتر از تاریخ مسیحییت، یهودیت و اسلام است. در این ده هزارسال زنان و مردان ایرانی همیشه لباس‌های پوشیده به تن می‌کردند و هر اندازه طبقات اجتماعی بالاتری داشتند و یا در جایگاه اجتماعی بالاتری قرار می‌گرفتند، لایه‌های پوششی لباس‌شان بیشتر بود. حتی مردان‌مان سرپوش داشتند؛ بنابراین پوشیدگی چیزی نیست که در هزارو چهارصد سال اخیر یا چهل و پنج سال اخیر وارد کشورمان شده باشد، بلکه تاریخ چند هزار ساله نشان می‌دهد که پوشیدگی جزو فرهنگ کشورمان است، فارغ از اینکه مسلمان باشی و مسیحی یا یهودی باشی و لائیک.

مغان و دربار ایران!

بسم الله الرحمن الرحیم

 

آنچه از روایت های برجای مانده از تاریخ ایران برداشت میشود این است که مغان نفوذ و جایگاه قابل توجهی در دربار شاهان سلسله های مختلف پادشاهی داشته اند. شاید از بعد از واقعه گئومات مغ و پدید آمدن جشن سالانه مغ کشی بنابر گفته هرودوت نقش اینان در دربار شاه ایران کمرنگ شده باشد اما فارغ از تشکیک جدی در صحت روایت هرودوت حول جشن مغ کشی [جدای ازینکه منبع دیگری تأییدش نمیکند، برپایه روایت داریوش یکم از جریان غصب حکومت پارسها توسط یک مغ است که صحت خود آن روایت محل تردید برخی از دانشمندان است] نگهبانی این مغان از آرامگاه کوروش دوم در زمان فتح ایران توسط اسکندر کبیر نشان میدهد تا انتهای دوره هخامنشیان نفوذ خود را در دستگاه سلطنت حفظ کرده بودند و اساساً اینرا به ذهن متبادر میسازد هیچ طایفه روحانی غیر از اینان در ایران باستان وجود نداشته است که دینی ایرانی را رهبری کند.

شباهت وقایع تاریخی: از کوروش دوم پارسی تا قباد یکم مادی!

بسم الله الرحمن الرحیم

 

یکی از نبردهای مهمی که کوروش دوم در راه رسیدن به امپراطوری مد نظر خود انجام داد جنگی بود که با کرزوس شاه لیدیه انجام داد و بعد از عدم پیروزی در نبرد اول، هنگامی که کرزوس از آمادگی کامل برای جنگ خارج شده به خیال اینکه تا بعد از زمستان خبری از نبرد نیست، به سمت سارد پاییتخت لیدیه لشکر کشی کرده و بعد از عقب نشینی لیدیه ای ها طی این نبرد و نیز محاصره چهارده روزه شان در سارد مؤفق میشود شکستشان داده و کرزوس را اسیر کند. غلبه کوروش بر کرزوس نقطه عطفی در تاریخ پارسها بود چرا که اولین نبرد مهم کوروش بعد از غلبه بر آستیاگ و پایه گذاری امپراطوری پارس ها محسوب میشد. هرودوت هالیکارناسی پدر علم تاریخ در بند 130 تواریخ خود میگوید وقتی کرزوس مغلوب شد سلطنت کوروش به تمام آسیا گسترش پیدا کرد. البته محتملاً منظور هرودوت از قاره آسیا در اینجا آسیای صغیر امروزی و مناطق حول آن بوده باشد چنانچه در جای دیگری برای بعد از تصرف لیدیه و نیز برخی نواحی دیگر توسط هارپاگ و کوروش تا قبل از اقدام به تصرف بابل هرودوت میگوید کوروش سراسر قاره را مطیع خود کرد (در ترجمه هادی هدایتی) و سرور آسیا شده بود (در ترجمه مرتضی ثاقب فر) (نک: تاریخ هرودوت، کتاب یک، بند 178).

زنا در آیین زرتشت، از ابهام تا کیفیت حرمت

بسم الله الرحمن الرحیم

 

اگر زنا را به معنایی که در فقه اسلام دارد ببریم یعنی انجام رابطه جنسی بصورت دخول بین زن و مردی که پیمان زناشویی یا ندارند و یا مورد تأیید اسلام نیست، متوجه میشویم بصورت کلی در پنج دسته میتوانیم تقسیمش بکنیم:

- زنا با محارم

- زنا با زن یا مرد متأهل [زنای محصن و محصنه]

- روسپی گری

- تجاوز به عنف

- زنا با زن مجرد

مدلی پارادوکسیکال از حجاب اسلامی و شاهنامه فردوسی!

بسم الله الرحمن الرحیم

 

حجاب زنان در ایران باستان در همان حدودی هم که بوده جدای از تضاد محض داشتنش با حجاب بانوان در دین مبین اسلام ناشی از میل به تبعیت از سنت و عُرف و تا حد زیادی (بنظرم چه بسا تقریباً برابر) مشابه حجاب زنان در یونان باستان دوران هخامنشیان بوده است نه ادیان ابراهیمی!؛ به ضرس قاطع عرض میکنم اساساً شباهت حجاب در ایران باستان و اسلام از جهاتی عین شباهت میان کوروش کبیر فرزند کمبوجیه اول شاه ایران با دکتر کوروش کبیر دانشیار پزشکی اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی البرز است!. چندی پیش آیت الله علم الهدی امام جمعه مشهد طی سخنرانی که در روز جمعه مورخ چهاردهم اردیبهشت ماه 1403 طی مراسم نماز جمعه کرد با اشاره به بیتی ناظر به جریان بیژن و منیژه در شاهنامه حکیم فردوسی سعی در تبیین وجود حجاب در فرهنگ ایران باستان را داشت که باعث پدید آمدن جنجال هایی در فضای مجازی شد. آیت الله علم الهدی در بخشی از سخنرانی خود میگوید:

سجده بر خورشید، رسمی زرتشتی به قدمت ایران باستان!

بسم الله الرحمن الرحیم

 

یکی از سنت هایی که زرتشتیان در دوران پس از فتح ایران توسط مسلمانان آنرا رو به فراموشی گذاردند سجده زدن بر خورشید بوده است. پرستش خورشید دارای سابقه دیرینه ای در تمدن و آیین های گوناگون از بین النهرین تا مصر و... میباشد و وجود آن در آیین زرتشت هم جای تعجب ندارد. مشابه رسم ازدواج با محارم در تأیید این رسم در آیین زرتشت نیز اسناد متعددی (البته نه به شهرت ازدواج با محارم) به چشم میخورد که من به آنهایی که تا این لحظه دست پیدا کردم در این پست اشاره خواهم کرد و اگر به سند دیگری بر بخورم در همین پست آنرا اضافه خواهم کرد. در انتها نیز تحلیل خود را بر مبنای آراء پروفسور کریستن سن شرح میدهم.

از مشروب تا حجاب، ایدئولوژی تاریخ محور: گذار از چاه باستانگرایی به دره باستان ستیزی!

بسم الله الرحمن الرحیم

 

پیشتر طی سلسله پست هایی با بررسی بیش از پانصد اثر باستانی از دوران عیلام باستان تا ساسانیان مأخوذ از چندین مقاله و پایان نامه و کتاب و وبسایت هایی همچون موزه لوور فرانسه و موزه بریتانیا به ثبوت رسانیده بودم حجاب در ایران باستان نزدیک یا همسو با حجاب شرعی اسلام هم نبوده است* و من حاضر به مناظره و دفاع تمام قد از آن پست ها با هر مخالفی هستم. در خلال یکی از آن پست ها اما متذکر شدم برخی سعی دارند تأییدیه ایدئولوژی خود را در تاریخ ایران باستان بیابند و برای اینکار دست به بیان روایت یکطرفه و دلخواه از تاریخ میزنند.

تاریخ نگاری تحریف: غلو در اعتبار منابع تاریخی سریانی

بسم الله الرحمن الرحیم

 

چندی پیش بحث کوتاهی را با فرد مجهول الحالی در فضای مجازی داشتم پیرامون اعتبار نسبی منابع سریانی در مقابل منابع اسلامی؛ وی که گویا دانشجویی در حال تحصیل در رشته ای مرتبط با زبان سریانی یا تاریخ و بشدت دچار جو گرفتگی و تحت تأثیر ایران باستان خاصه دوران اشکانی بود، بطور جد اصرار میکرد امروزه دانشمندان روی به منابع سریانی آوردند و در موارد متضاد بین این منابع با منابع اسلامی مثل کیفیت قیام مختار یا... بیشتر کفه ترازو باید به نفع این منابع باشد و منابع اسلامی ماحصل دوره عباسیان و تاریخ نگاری حکومتی هستند و از آن دوران برخی مقوله ها مثل اختلاف شدید بین عرب و عجم باب شد و در زمان امویان این چنین نبود و...!.