روح در قرآن

بسم الله الرحمن الرحیم

 

در قرآن خداوند از دمیدن از رُوح خود در حضرت آدم بعد از شکل دهی به جسم وی سخن میگوید و اینکه فرمان میدهد بعد ازین دمیدن ملائکه بر آدم سجده کنند (سوره ص، آیه 72 - سوره حجر، آیه 29 - سوره سجده، آیه 9). این آیه باعث تفاسیر مختلفی حول ماهیت این امر شده است و من قصد دارم در این پست به تفسیری کمتر پرداخته شده اما به زعم خودم معتبر تر بپردازم. غالباً بر اساس دیدگاه های درون دینی در اسلام عنوان میشود منظور از روح آگاهی انسان یا منیت من است یعنی من در حقیقت روح می باشم و این جسم فیزیکی صرفاً شیئی است که برای گذران زندگی مادی در این دنیا درون آن قرار گرفتم و  در آن دنیا بواسطه جسم جدیدی زندگی مادی دیگری را نیز تجربه خواهم کرد. به این تز در فلسفه ذهن میگویند دوآلیسم جوهری و من نمیخواهم وارد مباحث مرتبط با فلسفه ذهن بشوم و صرفاً حول تفسیر روح در قرآن تمرکز میکنم.

بیداری اسلامی بر ضد اسلام گرایی سنتی: عقل گرایی انتقادی در مقابل جمود فکری

بسم الله الرحمن الرحیم

 

چندی پیش با مسلمانی که ادعا میکرد مدرک کارشناسی ارشد حقوق دارد و ادمین پاسخگوی برخی گروه های دینی بود بر سر یادداشتم در اثبات برابر بودن اعتبار شهادت زنان نسبت به مردان (اعتبار شهادت زنان، متن دین یا فتوای اکثریت فقها؟!) بحث میکردم مدعی بود زنان در تمامی جنبه های ده گانه عقل نسبت به مردان ناقص ترند. اشاره اش به نظریه عقول عشره در فلسفه اسلامی بود و خلاصه کلامش این است که زنان بطور کل نسبت به مردان ناقص العقل هستند. البته دیدگاهش توسط روایات متعددی پشتیبانی میشود که آنها هم ناقص العقلی را بدون قید خاصی عنوان کردند و توجیهات برخی بی فایده هست اینجا که منظور احساسی تر بودن زنان است در حالیکه اساساً احساسی تر بودن هم بی ربط به ناقص العقلی بوده و هم اصلاً فکت علمی نیست! اتفاقا در موارد متعددی شاهد احساساتی تر بودن مردان نیز هستیم مثل مردان وحشی که از سر عصبانیت روی به کشتار گسترده و... در طول تاریخ می آوردند و هنوزم در اخبار حوادث اینان را می بیینم، چیزی نیست که مختص زن یا مرد باشد.

خداناباوری در جوامع بدوی!

بسم الله الرحمن الرحیم

 

بخشی از جامعه خداناباوری امروزه در زمینه تاریخ دین دو اشتباه فاحش دارد، نخست آنکه بشر را در ابتدای راه تکاملی خویش* فاقد هرگونه باور به دین معرفی کرده و دوم آنکه دین را حاصل جهل ملتهای اولیه و بدوی به پدیده های طبیعی دانسته و یک سیر چند خدایی تا برسد به مونوتئیسم [أحدیت و واحد بودن خدای مورد پرستش] را ترسیم میکند.

*: اینجا منظور از بشر دو گونه هوموساپین و نئاندرتال است که واجد صفات عالیه انسان هستند، یعنی یا همین گونه ما و یا گونه ای از انسان که آگاهی اش بقدر در خور توجهی شبیه به ما بوده، ما نیز حاصل آمیزش جنسی این دو گونه هوموساپین و نئاندرتال هستیم.

مشکلی که اینجا وجود دارد این است که در میان جوامع بدوی یا غیر مدرنیته و یا توسعه نیافته [موارد امروزی] ما شاهد خداناباوری یا غیرخداباوری هستیم، یعنی اعتقاداتی که خدا یا خدایان هیچ جایگاهی در آن نداشته و هنوز هم ندارند مشابه بودیسم. ویل دورانت در جلد اول تاریخ تمدن گفتار در خور توجهی اینجا داشته و میگوید:

بی منطقی در قامت روحانیت دینی!

بسم الله الرحمن الرحیم

یکی از مخاطبین وبلاگ بعد از مطالعه یادداشتم پیرامون اعتبار شهادت زنان (اعتبار شهادت زنان، متن دین یا فتوای اکثریت فقها؟!) متن سخنان حجت الاسلام سوزنچی در اینباره را فرستاد که پاسخ به آیت الله حیدری در رابطه با اعتبار شهادت زنان میباشد [آیت الله حیدری نیز دیدگاه فقهی اش مبتنی بر یکسان بودن اعتبار شهادت زنان با مردان هست ولی طریقی که برای موجه سازی دیدگاه خودش رفته کمی متفاوت از تبیین من در آن یادداشت میباشد]. من در اینجا به معنای واقعی کلمه اثبات میکنم آقای سوزنچی بی منطق است. ایشان حتی کامنت من در وبسایتشان حول نقد آراء باطلی که پیرامون حجاب اجباری داشت را نیز پخش نکرد که لینک یادداشت وبلاگم در نقد سخنانش را قرار داده بودم (حجت الاسلام سوزنچی: دفاع از حجاب به قیمت تحریف در تفسیر قرآن!):

حجت الاسلام سوزنچی: دفاع از حجاب به قیمت تحریف در تفسیر قرآن!

بسم الله الرحمن الرحیم

 

چندیست به سبب راه اندازی دوباره گشت ارشاد نام یک روحانی معلوم الحال بعضاً در بخشی از فضای مجازی که متعلق به گرایشات سیاسی خاصی هست به چشم میخورد. این فرد یعنی حجت الاسلام حسین سوزنچی که از صدا و سیما تا کانال های یک جریان خاص سیاسی رد پایش دیده میشود جزء مدافعین رویکرد جمهوری اسلامی در زمینه حجاب است. من به قدر کافی ناظر به این مقوله سخن گفته و نقدهای جدی را بیان کرده ام و اگرچه در حدود وجوب حجاب متمایل به مشهور فقهای شیعه و سنی هستم اما این دلیل نمیشود ادعاهای بشدت سست را که آشکارا آیات کلام خدا را وارونه میکنند نادیده بگیرم. این فرد به اصطلاح حکومتی در بخشی از نقد خود با عنوان «بررسی نظر دکتر کدیور درباره حجاب شرعی» پاسخی مثلاً به یکی از نقدهای حجت الاسلام کدیور داد که بطرز عجیبی ناشیانه و بی اعتبار بود.

از آتئیسم تا باور به ماوراء الطبیعه!

بسم الله الرحمن الرحیم

 

غالباً در فضای مجازی توسط هردو گروه خداباوران و خداناباوران تفکرات آتئیستی به نفی هرگونه امر ماوراء الطبیعه و بعبارتی تأیید کامل طبیعت گرایی روش شناختی تعبیر میشود. طبیعت گرایی روش شناختی معتقد است هرآنچه هست در همین طبیعت مادی میباشد که پیش روی ماست و بواسطه علوم تجربی در آن کند و کاو میکنیم. این دیدگاه که بر حسب عدم مطالعه و پژوهش پدید آمده صرفاً تعریف یکی از چارچوب های فکری جهان بینی آتئیسم است. اینی هم که مشاهده میکنید خداناباوران ایرانی غالباً روی آن مانور داده و سعی دارند آتئیسم را ماحصل مدرنیته بیان کنند بدلیل این است که میخواهند رابطه عِلی [علت و معلولی] بین گسترش و پیشرفت چشمگیر علم در قرون اخیر با اعتقاد به جهان بینی آتئیسم پدید بیاورند.

بررسی ادله حجاب اجباری سر در عصر غیبت

بسم الله الرحمن الرحیم

 

یکی از نقطه عطف های تلاقی و درگیری آراء مشدد مابین تمامی سلایق فکری ایرانیان اعم از باستانگرا و باستان پرست و سلطنت طلب و جمهوری خواه برانداز و انقلابی و تجزیه طلب و... خلاصه هر نوع جبهه و تز فکری، مبحث حجاب اجباری در کشور ایران میباشد. من پیشتر بطور مفصل به این مقوله پرداخته ام که اینجا به جهت سهولت لینک هایش را قرار میدهم و در این پست میخواهم بعنوان تکلمه از جهت فقهی-جامعه شناسی به مقوله حجاب بصورت نیمه تفصیلی بپردازم. توجه داشته باشید که اینجا من در مقام نقد هستم نه بیان حکمی قطعی، بحث اینجا حول حدود اجبار به حجاب و نه وجوب آن برای زن مسلمان است. مسلماً هر عقل سلیمی متوجه است حدود وجوب با حدود اجبار یکسان نیستند.

اولین معبد خدا و حفره عقیدتی-تاریخی گاتاها

بسم الله الرحمن الرحیم

 

بر اساس آیه 96 سوره آل عمران بیت الله الحرام در مکَّة المکرَّمة اولین معبدیست که خداوند برای نیایش و پرستش خود توسط مردم بر روی زمین قرار داد. در متن این آیه یک نکته نهفته است و آن اینکه بنابر آیات شریفه 127 سوره بقره و 37 سوره ابراهیم و 26 سوره حج، حضرت ابراهیم خلیل الله (علیه السلام) بهمراه فرزندشان حضرت اسماعیل (علیه السلام) یا بنا کننده و یا تجدید بنا کننده کعبه بوده اند. از طرفی دیگر این مقوله بوضوح با محتوای آیین زرتشت در دو وجه دارای تضاد است.

تکلمه بررسی حکم جهاد ابتدایی در اسلام

بسم الله الرحمن الرحیم

 

اگر از هر مسلمان اهل دانشی که توفیق جدال أحسن با مخالفین آیین حنیف حضرت ابراهیم خلیل الله (علیه السلام) را یافته بپرسند پر تکرار ترین و مورد استفاده ترین شبهات توسط ضد اسلام ها (اعم از باستان پرست و خداناباور و...) چیست قطع به یقین دو شبهه کودک همسری با محوریت سن ازدواج بانو عایشه و کشتن کفار با محوریت آیه پنجم سوره توبه را برخواهد شمرد. گرچه در وبسایت ها و کانال های مرتبط با پاسخگویی دینی سعی شده به این شبهات پاسخ داده شوند و خب تا جایی که من دیدم اکثراً فاقد آگاهی بوده و عدم آشنایی فرد پاسخگو با مبانی شبهه را میرسانند (بعنوان مثال بنگرید به این لینک از اسلام کوئست [اینجا] که سعی کرده سن ازدواج پیامبر با بانو عایشه را بالای نه سال نشان دهد اما توجه نداشته مگر این عمل پیامبر بر اساس فتاوای اکثریت فقهای شیعه و سنی ولو کراهت داشته که نیاز به نفی روایات در این رابطه باشد؟! یعنی بدون پرداختن به آن مبنا که مشخصاً شبهه بر رویش بنا شده روی به پاک کردن صورت مسئله آورده است).

عدم برتری امامت بر نبوت

بسم الله الرحمن الرحیم

 

یکی از مواردی که بشدت دیده شده برخی فقها و مفسرین قرآن علی الخصوص در دوران معاصر از آن بشدت دفاع میکنند برتری مقام امامت ائمه مؤمنین نسبت به مقام نبوت است. در اینجا بر اساس ظاهر آیات قرآن به ثبوت میرسانم این دیدگاه کاملاً اشتباه بوده و ایشان مجبور به تأویل به رأی برای موجه نشان دادن این دیدگاه شده و به روایات مظنون به جعلی دست یازیده اند که در تضاد با کلام الله میباشند. تمام اینها هم بخاطر این است که ائمه اطهار (علیهم السلام) را در حالتی غلو گونه به سبب علاقه زیاد به ایشان در نهایت در جایگاهی برتر از تمام 123 هزار و 999 نبی نشان بدهند!. البته از جهاتی مشابه ازین دست عقاید در آیین های گذشتگان و یا حاضران هم بوده و هست، بعنوان مثال در نظر یک مسیحی حضرت عیسی یا یک یهودی حضرت موسی و یا یک بت پرست و بودیست و بهدین و... ایزدان هندو و بودا و حضرت زرتشت برتر از تمامی انسان های عالم اند!.

یادداشت کوتاه: شب قدر و زیاده روی در تقدیس فروعات!

بسم الله الرحمن الرحیم

 

از زمانی که کودک بودم خاطرم هست نشانه شاخص اعمال شبهای قدر دعای جوشن کبیر بود و مستجاب شدن حاجت بعضاً منوط به خواندن این دعا عنوان میشد. لکن بر اساس جست و جوی کوتاه و ساده ای که اخیراً کردم متوجه شدم سندیت این دعا بشدت محل خدشه است بگونه ای که بهیچ عنوان نه کرامت استجابت دعا را دارد و نه کرامات خاص دیگری را میتوان برایش بر شمرد (بنگرید به اینجا و اینجا) البته بعنوان یک دعای عادی بر اساس نیت خواننده و نیز اهتمامش به متن دعا که در برخی قسمت ها حاوی متن خوبی نیز میباشد میتواند مؤثر بوده و چه بسا تأثیر در خور توجهی هم داشته باشد اما اینکه کرامات خاصی بطور پیش فرض برایش متصور شویم خیر.

یادداشت کوتاه: متممی بر تفسیر کافر حربی

بسم الله الرحمن الرحیم

 

پیشتر طی دو پست به بیان تفسیری بر خلاف تفسیر مشهور از عنوان کافر حربی در دین مبین اسلام و حاشیه مربوط به جزیه که مربوط به آن میشد پرداخته بودم [بنگرید به اینجا و اینجا] و جدای از آن طی سلسله پست هایی بررسی انتقادی نسبت به برخی از دیدگاه های فقهی خیل بزرگی از فقهای امامیه و اهل تسنن داشتم مثل مورد اعتبار شهادت زنان و... الخ [البته تمامی این موارد برای اولین بار نقد نشده و فقهای مدافع خود را پیشتر داشته و دارند و مقالات و بعضاً کتبی حاوی مطالبی در نقد آن آراء به رشته تحریر در آمده است، لکن عقیده خیلی از فقها در عصر غیبت معصوم بنظر میرسد بر خلافشان بوده]. بعداً این پرسش در ذهنم بوجود آمد که اگر در آیین های شرک آمیز و نیز ابراهیمی قبل از اسلام، از میان رفتن معلومات نبی و یا تحریف متن دین باعث انحطاط اکثریت میشد در دین مبین اسلام وقتی کلام الله تحریف نشده چه چیزی باعث پدید آمدن این انحطاط میشده است؟!.

جزیه و اهل کتاب، برداشتی متفاوت

بسم الله الرحمن الرحیم

 

پیشتر در اینجا طی بحث نسبتاً مفصلی عنوان کرده بودم که تلقی مشهور از کافر حربی نزد اکثریت غالب فقهای متأخر بنظر میرسد نمیتواند صحیح باشد و در حال حاضر هم دیگر فقیه مطرحی حاضر به دفاع از آن عقیده نیست و از قضا در آراء فقهایی همچون رهبری قرینه هایی در تضاد با آراء مشهور فقهای سابق به چشم میخورد. بر اساس نتیجه بحثی که در مقوله کافر حربی استخراج میشود یک اشکال پدید می آید و آن اینکه اگر کفار غیر اهل کتاب نباید بالاجبار مسلمان بشوند پس چگونه می بایست با ایشان در جامعه اسلامی رفتار کرد بخصوص وقتی جزیه فقط از کفار اهل کتاب در قالب کافر ذمی (اهل ذمه) اخذ میشده است؟!، من نام این اشکال را که پارادوکس جزیه مینامم.

برداشت متفاوتی را که در این پست از وبلاگ به منظور حل این اشکال بدنبال تبیین آن هستم گرچه قطعی نمیدانم لکن بنظرم با توجه به ادله ای که شرح خواهم داد بی اعتبار نیست.