بسم الله الرحمن الرحیم
ما پیشتر بخش تاریخ کتاب مطالعات اجتماعی پایه هفتم را بررسی کرده بودیم (اینجا) و در صفحه 129 آن دو ادعا شده بود که در آن پست ادعای اولی را صرفاً بررسی کرده و در آن زمان بدنبال بررسی صحت ادعای دومی نرفتیم. آن ادعا چه بود؟ بنگرید:
بسم الله الرحمن الرحیم
در کتاب چهارم کوروش نامه گزنفون بخش پنجم بند ششم میخوانیم که کوروش دستور میدهد سربازانی که از اردوگاه ارتش متحد مادی ها و هیرکانی ها و ارمنی ها و پارس ها که بهمراه اموال خود از اردوگاه فرار میکنند اعدام شده و اموالشان هم به سربازان پارسی که آنها را دستگیر کرده بودند میدهد [ارتش متحد که پس از پیروزی بر شاه آشور در اردوگاه جشن گرفته بودند شامل مادها و هیرکانی ها و ارمنی ها و پارس ها بوده، بخش بزرگی از پارس ها بدستور کوروش میروند بیرون اردوگاه نگهبانی بدهند و گزنفون هم میگوید بسیاری از سربازان در آن شب بهمراه دارایی های خود فرار میکنند که طبیعتاً از نژادهای مختلف این ارتش متحد بوده اند].
بسم الله الرحمن الرحیم
در این پست میخواهیم بصورت تخصصی معنای سه کلمه «nišū/nišē» و «dâku» را در زبان اکدی/آشوری بررسی بکنیم. توجه داشته باشید که این دو کلمه «nišū/nišē» جمع هستند چنانچه در وبسایت انجمن آشور شناسی فرانسه پیرامون کلمه nišē و nišū مشاهده میکنیم:
بسم الله الرحمن الرحیم
در این پست میخواهیم صفحه ای دیگر از تاریخ سیاسی هخامنشی این اثر ارزنده و پر محتوای پروفسور محمد داندامایف یکی از برترین تاریخ دانان دنیا در حوزه ایران باستان را بررسی بکنیم. بحث ما مربوط میشود به کلمه «داکو» و معنی آن در سال نهم رویدادنامه نبونئید که از کشته شدن شاهی بدست کوروش دوم سخن میگوید لکن پروفسور داندامایف بخاطر اعتبار بالای تواریخ یونانی سعی دارند معنی این کلمه را در این سند باستان شناسی بگونه ای دیگر بیان کنند، ایشان در صفحات 37 و 38 ترجمه فارسی کتاب میگویند:
بسم الله الرحمن الرحیم
پروفسور محمد داندامایف یکی از تاریخ دانان مسلمان و مشهور روسی است که در دانش وی شکی نداریم لکن این را هم میدانیم که وی معصوم و مصون از خطا نبوده است. در اینجا میخواهیم به صفحه ای از کتاب تاریخ سیاسی هخامنشی که کتاب کاملاً معتبر و پرباری هم هست بپردازیم و چند مورد تحلیل اشتباه را در آن نشان بدهیم:
بسم الله الرحمن الرحیم
همسران کوروش
بخش اول، پیش درآمد (شاه، خدمتکاران جنسی و همسران رسمی اش)
موضوع این پست پیرامون همسران رسمی کوروش است و در رابطه با خدمتکاران و کنیزانی که به منظور خدمات دهی جنسی بکار گرفته میشدند سخن از تعداد آنها زدن ممکن نیست چه آنکه اینها در سند باستان شناسی یا... تعداد یا جیره ای که میگرفتند یا... هیچ گاه ثبت نمیشده و بروز و ظهور نداشته اند هم به این دلیل که یک امر رایج و متداولی بین اشراف و شاهان هخامنشی بوده (مقوله خاصی نبوده در کتیبه بخواهند بدان بپردازند) و این زنان هم از نظر اجتماعی در خور توجه نبوده و دون همسران رسمی قرار میگرفتند نتیجتاً دلیلی ندارد در اسناد باستانی سخن از عنوان و تعداد ایشان باشد همانگونه که فی المثل سخن از تعداد و غذای برده ها در این الواح نیست.
بسم الله الرحمن الرحیم
تضاد احتمالی منشور نبونئید با منشور کوروش
نبونئید از کوروش دوم در منشور خود [نه رویدادنامه، منشور نبونئید سند باستان شناسی جدایی میباشد] بدین صورت یاد میکند:
در آغاز پادشاهی جاودانه من، خدایان مرا به خوابی رؤیایی فرو بردند. مـردوک، سرور بزرگ و سـیـن، آن تابناک پر فروغ از سرای والای آسمانی و جهان زیرین زمینی، در کنار هم ایستاده بودند. مردوک به من گفت: «نبونید، شاه بابل، آجرها را با اسب و ارابه‌های خود ببر برای بازسازی نیایشگاه اِهـولـهـول و برای خشنودی سـیـن، سرور بزرگ. تا اقامتگاه او را در میانه آن بنیان نهی».
من با احترام به اِنـْلـیـل مـردوک، یکی از خدایان، گفتم: «آن نیایشگاه که ساختن آنرا به من فرمان می‌دهی، در محاصره مـادها است و آنان بسیار نیرومند هستند».
اما مردوک به من گفت: «کشور مـاد که از آنان نام بردی و شاهان آن، در معرض یک حمله بسوی خودشان بوده‌اند و توان زیادی ندارند. در آغاز سومین سال پادشاهی تو (تابستان ۵۵۳ پیش از میلاد)، کـوروش، شاه اَنـشـان، دومین در سلسله (؟)، خواب آنان را پراند. او با ارتش کوچک خود، تیره و تبار گسترده مادها را پراکند. او آسـتـیـاگ، شاه مـادها را شکست داد و او را دستگیر کرد تا کشور او تصرف شود».
چنین بود سخن مردوک، سرور بزرگ و سـیـن، تابناک پر فروغی از سرای والای آسمانی و جهان زیرین زمینی که فرمانش باطل‌شدنی نیست. من از فرمان شکوهمند آنان دچار ترس شده بودم. من نگران بودم و دلواپسی در چهره‌ام هویدا بود. چون من مسامحه‌کار نبودم، نه سهل‌انگار و نه بی‌دقت. [ترجمه به نقل از وبسایت استاد رضا مرادی غیاث آبادی (اینجا)].
بسم الله الرحمن الرحیم
در این قسمت میخواهیم کوروش را در کتاب «الإنساب» از «ابوالمنذر سلمة بن مسلم صحاری عوتبی» (قرن ششم هجری قمری) بررسی بکنیم. در این کتاب نام کوروش در روایتی از وهب بن منبه بصورت کیرش آمده و وی از نسل یافث بن نوح نبی (ع) و از شاهان عجم است لکن مسئله ای که هست این است که روایتی که عوتبی نقل کرده و کوروش در آن هست در تاریخ طبری هم آمده است. ابتدا متن کتاب را ببینید تا بعد ترجمه روایت را از ترجمه تاریخ طبری برایتان قرار دهیم:
بسم الله الرحمن الرحیم
در این قسمت میخواهیم کوروش را در دو کتاب «مفید العلوم و مبید الهموم» (قرن چهارم هجری قمری) از «جمال الدین ابوبکر خوارزمی» و «صبح الأعشی فی صناعة الإنشاء» (قرن نهم هجری قمری) از «شهاب الدین احمد بن علی قلقشندى» بررسی کنیم.
بسم الله الرحمن الرحیم
در این قسمت میخواهیم کوروش دوم را در دو کتاب «قصص الأنبیاء المسمی بالعرائس» (قرن پنجم هجری قمری) از «ابواسحاق احمد بن محمد بن ابراهیم نیشابوری» معروف به «ثعلبی» و «الجامع لأحکام القرآن، والمبین لما تضمن من السنة وأحکام الفرقان» معروف به «تفسیر قرطبی» (قرن هفتم هجری قمری) از «ابوعبدالله، محمد بن احمد بن ابوبکر بن فَرْح انصاری خزرجی اندلسی قرطبی» بررسی کنیم.
ما پیشتر کوروش دوم را در تفسیر ثعلبی بررسی کرده بودیم و اینجا در کتاب تاریخی ثعلبی میخواهیم بررسی اش بکنیم و در آن سه نام «کربن» و «کردوس» و «یوشک» را می بینیم که صرفاً اولی و سومی گویا کوروش اند و دومی یعنی «کردوس» گرچه شاه بابل است لکن ربطی به کوروش مد نظر ما ندارد:
بسم الله الرحمن الرحیم
پیر لوکوک و خط میخی فارسی باستان
پیشتر در اینجا و اینجا پیرامون مقوله قدمت خط میخی فارسی باستان و انتساب دو کتیبه آریا رمنه و آرشام و کتیبه های مربوط به کوروش دوم در پاسارگاد به زمان هایی که محتوای کتیبه ادعا میکنند سخن رانده ام. در راستای همان دو پست در این قسمت میخواهیم نظر پیر لوکوک در اینباره را نقل و بررسی بکنم.
در ابتدا خالی از لطف نیست توصیف کلی خط میخی فارسی باستان را از زبان لوکوک مشاهده کنید:
بسم الله الرحمن الرحیم
کوروش دوم در منابع فارسی و عربی، از اوستا تا قرن دهم هجری قمری
مردادماه سال 1397 بود که تصمیم گرفتم کوروش دوم را که عموماً با قراینی همچون منجی یهودیان اسیر در بابل و حاکم بابل بصورت زیر دست شاه ایران و... در منابع فارسی و عربی پس از فتح ایران شناخته میشود در تمامی این منابع بررسی کرده و به سمع مخاطبین وبلاگم برسانم. حاصل این نزدیک پنج سال فعالیت را امروز به مناسبت عید سعید فطر سال 1444 هجری قمری (1402 شمسی) برای رضای خداوند بطور رایگان در اختیاط دوستان قرار میدهم. جمع آوری و بررسی این منابع جز به لطف خدا و مدد صاحب الزمان (عج) ممکن نبود. این کار هیچگونه حاصل مادی برای بنده نداشته و حتی مرتبط با رشته دانشگاهی من هم نیست. اگر در پژوهش یا تحقیقی از حاصل زحمات بنده حقیر استفاده کردید یا بطور کل محتوای این پست ها برایتان مفید به فایده بود برای تعجیل در فرج آقا امام زمان (عج) سیزده صلوات بر محمد و آل محمد (اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم) بفرستید.
تذکر: متن برخی پست ها قدیمی است و ممکن است بنظر بیاید نیاز به اصلاح از لحاظ قواعد ویراستاری یا حتی نکات تحلیلی دارند که به مرور در آینده این مهم نیز انجام خواهد شد. نیز اگر کوروش را در منبع جدیدی بررسی کردم که متعلق به بازه زمانی قرن یکم الی قرن دهم هجری قمری باشد اینجا آنرا اضافه خواهم کرد.
بسم الله الرحمن الرحیم
در این قسمت میخواهیم کوروش را در کتاب تاریخ یعقوبی (قرن سوم هجری قمری) از احمد بن اسحاق یعقوبی بررسی کنیم. در این کتاب پیرامون کوروش میخوانیم:
